⭕️ سمینار هفتگی گروه فیزیک بنیادی
📎 مسیر پر پیچ و خم کشف یک نظریۀ زیبا: تاریخچۀ کوتاه تولد نسبیت عام
👤 محمد ابراهیم مقصودی
⏰ یکشنبه 24 آذر، ساعت 11
🚩 آمفی تئاتر دانشکدۀ فیزیک شریف

🆔 @QMproblems

⭕️ از فراشناخت ترسیم راه آینده تا پرسروصداترین مقاله‌ی ماه گذشته در کیهان‌شناسی!

ژرفانامه، نشریه‌ی علمی-فرهنگی انجمن علمی میان‌رشته‌ای ژرفا (واقع در دانشگاه صنعتی شریف) است، که قرار است علاوه بر انعکاس و تحلیل خبرهای روزِ فیزیک و پرداختن به موضوعاتی همانند فلسفه‌علم، با ارائه‌کردن نیازها، ظرفیت‌ها و دستاوردهای علمی کشور، دانشجویان را بیش از پیش با مسائل روز کشور آشنا کند.

🚩 هفته‌ی گذشته نخستین شماره‌ی ژرفانامه، که قرار است به‌صورت ماهنامه باشد، منتشر شد.

🆔 @QMproblems

⭕️ فایل صوتی سمینار فیزیک بنیادی

🔍 مسیر پر پیچ و خم کشف یک نظریۀ زیبا: تاریخچۀ کوتاه تولد نسبیت عام

👤 محمد ابراهیم مقصودی

🗓 آذر 98

🆔 @QMproblems

⭕️ اسلایدهای سمینار فیزیک بنیادی

🔍 مسیر پر پیچ و خم کشف یک نظریۀ زیبا: تاریخچۀ کوتاه تولد نسبیت عام

🆔 @QMproblems

⭕️ سمینار هفتگی گروه فیزیک بنیادی
📎 مکانیک کلاسیک غیرموجبیتی
👤 محمد انصادی فرد
⏰ یکشنبه 8 دی، ساعت 10:30
🚩 آمفی تئاتر دانشکدۀ فیزیک شریف

🆔 @QMproblems

⭕️ فایل صوتی سمینار فیزیک بنیادی

🔍 مکانیک کلاسیک غیرموجبیتی

👤 محمد انصادی فرد

🗓 دی 98

🆔 @QMproblems

⭕️ اسلایدهای سمینار فیزیک بنیادی

🔍 مکانیک کلاسیک غیرموجبیتی

🆔 @QMproblems

⭕️ سمینار هفتگی گروه فیزیک بنیادی
📎 مروری بر تاریخچه‌ نظریه گرانش کوانتومی و ارتباط آن با بخش‌های مختلف فیزیک
👤 مهدی رجبی
⏰ شنبه 5 بهمن، ساعت 10:30
🚩 آمفی تئاتر دانشکدۀ فیزیک شریف

🆔 @QMproblems

⭕️ شماره ۰۰۲ نشریه ژرفانامه منتشر شد.

🔸آزاداندیشی، گمشده این روزهای جامعه
🔹نقدی بر شیوه آموزش در دانشکده فیزیک شریف
🔸وضعیت نانوفیزیک در ایران (مصاحبه با دکتر نیما تقوی نیا عضو هیئت علمی فیزیک شریف)
🔹نقدی بر کمیت محوری و تقلیل گرایی در علم با نگاهی بر نظریات ادموند هوسرل
🔸نقد فاینمن بر نظام آموزشی برزیل (از کتاب «حتما شوخی میکنید آقای فاینمن»)
🔹 گرافن دولایه چرخیده و کاربرد آن در ابررسانایی

🆔 @QMproblems

"سال های دراز غفلت، تأثیر عمیقی که در جوانی و در طی تلاش های درازمدت برای پاسخ دادن به ضروری ترین سوالات ذهن بشری بدست آورده ام را پاک نکرده است. سوال هایی دربارۀ معنای نهایی وجود، دربارۀ جهان بزرگ و نقش ما در آن، دربارۀ زندگی و مرگ، حقیقت و خطا، خوب و بد، خدا و ابدیت. اما به همان اندازه ای که اهمیت این سوالات روی من مؤثر بود، خاطرۀ بی ثمر بودن تلاش ها (برای یافتن پاسخ) نیز بر من اثر گذار بود. به نظر می رسید پیشرفت پیوسته ای که در علوم خاص وجود داشت در این زمینه وجود نداشته باشد و (به همین خاطر من نیز) مانند خیلی از افراد دیگر به فلسفه پشت کردم و رضایت را در یک رشتۀ محدود یافتم که عملا مسائل درآن حل می شد. با این حال، با پیر شدن، مانند بسیاری دیگر که قوای تولیدی شان رو به زوال است، احساس می کنم که مایلم دوباره نتایج تحقیقات علمی را که در طی دهه ها انجام شده و من نقش کوچکی در آن داشتم را جمع بندی کنم و این موضوع به صورت غیر قابل اجتنابی مرا به همان سوالات ابدی، که تحت متافیزیک قرار می گیرند، سوق می دهد."

👤 ماکس بورن (برندۀ نوبل فیزیک)

🆔 @QMproblems

⭕️ از ترجمه تا ابزارگرایی: فرسته ای با ارزش از دوست خوبم دکتر ابراهیمیان درباب ابزارانگاری در علم مدرن

🔹 ما چگونه از طریق مفاهیم زبانی مقصود یکدیگر را درک می کنیم؟
🔸 آیا ترجمۀ واحدی از یک زبان به زبان دیگر وجود دارد؟
🔹 ما چگونه طبیعت را درک میکنیم؟
🔸 آیا ارائۀ ترجمۀ واحدی از ادبیات طبیعت به زبان ریاضی امکان پذیر است؟
🔹 آیا نگاه ابزارگرایانه به علم جایگزینی مناسب و قابل قبول برای فرضهای متافیزیکی اولیه است؟

اینها سوالاتی بنیادی هستند که فهم و درک آن ها میتواند بسیاری از مناقشات علمی میان رویکردهای مختلف را حل و یا معقول تر کند. دکتر ابراهیمیان در این فرسته به بیان این مسائل می پردازد.

از ترجمه تا ابزارگرایی

⭕️ سمینار هفتگی گروه فیزیک بنیادی
📎 هلیسیتی، اسپین و تقارن دوگانی در نظریه میدان‌های کلاسیک
👤 دکتر آقاپور
⏰ پنج شنبه ۱۲ تیر۱۳۹۹ – ساعت ۱۵-۱۷
🚩لینک جلسه مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/schoolofphysics/foundations-of-physics

🆔 @QMproblems

⭕️ چرا مکانیک کوانتمی عجیب است؟
👤 دکتر ابراهیمیان

در این نوشتۀ ارزشمند از یک دیدگاه خاص به تفاوت میان نظریۀ کوانتوم و دیگر نظریات، که باعث عجیب بودن این نظریه و نارضایتی اکثر فیزیکدانان برجسته از آن است، پرداخته شده است.

🆔 @QMproblems

⭕️ سلسله جلسات کوانتیک، تلاشی برای فهم مکانیک کوانتومی

مدتی‌ست که دوست و برادر عزیزم، دکتر انصاری فرد مشغول به تولید محتوای آموزشی و ترویجی در زمینۀ مبانی نظریه کوانتوم هستند. ان شاالله در این کانال کارهای ایشان را دنبال خواهیم نمود.

📹 در جلسۀ اول ایشان به آزمایش گربۀ شرودینگر پرداخته اند.

🖥 www.aparat.com/v/BxzQp
🆔 @QMproblems

⭕️ سلامی به گرمی چهارسال همراهی و رفاقت

دقیقاً چهار سال پیش روز چهارشنبه 29 شهریور از پایان نامۀ ارشدم دفاع کردم. یادم میاد زمانی که رفتم تا سالن آمفی تئاتر دانشکده رو برای جلسه دفاع رزرو کنم مسئول آموزش گفت مگه چند نفر می خوان شرکت کنن؟ بقیه جلسات نهایتا با 20 نفر برگزار میشه. اما من پافشاری کردم و قرار شد ساعت یک و نیم بعد از ظهر، دفاع در سالن جناب دانشکدۀ فیزیک برگزار بشه. وقتی به استاد راهنمام (دکتر گلشنی) قضیه رو گفتم بهم گفتند مطمئنی انقدر مخاطب هست؟ سالن خالی نباشه روز دفاع و من هم با اطمینان گفتم شرکت می کنند استاد.

با وجود اینکه فیزیکدانان سرشناسی از جمله ویتن و ساسکایند و دکتر وفا کارم رو تایید کرده بودند ولی قبل از جلسۀ دفاع اتفاقی بوجود اومد که کمی من رو دلسرد کرد ( داستانش رو اینجا گفتم) اما سعی کردم خودم رو از افکار منفی دور کنم تا بتونم ارائه و دفاع خوبی داشته باشم. البته بعد از دفاع و در جلسۀ مصاحبۀ دکتری هم اتفاقاتی افتاد که من رو باز از فضای علمی دلزده کرد (که قسمتی از داستانش رو اینجا گفتم) اما حضور دکتر گلشنی در این محیط واقعا دلگرم کننده بود. (که متاسفانه ایشون رو هم در حرکتی غیر اخلاقی بازنشست کردند🤦🏻‍♂️)

بر گردیم به اصل موضوع؛ خلاصه پوستر دفاع رو رنگی و جذاب طرحی کردم و همه جای دانشگاه نصب کردم. کم مونده بود توی الف صفر هم پوستر بزنم (شریفیا میدونن چی میگم😄) انتظارم این بود که نهایتا 50 تا 60 نفر حضور داشته باشند اما یکی از رفقا که شمرده بود میگفت تا آخر جلسه 120 نفر حاضر بودند. توضیحات من برخلاف معمول یک ساعت طول کشید و جالب اینجاست که با وجود اینکه در تمام جلسات دفاع زمانی که داورها سوال میپرسند حضار رو بیرون می کنن اما نمیدونم چرا در جلسۀ من هیچ کس چیزی نگفت و انقدر جلسه جذاب شده بود که حتی یک نفر هم بیرون نرفت و 120 نفر نزدیک به دو ساعت پای دفاع نشستند. یادمه وقتی رسیدم خونه سردرد شدیدی گرفته بودم از بس که انرژی ازم گرفت ولی یه حس رضایتی داشتم که جبران می کرد.

انتهای اسلایدهای ارائم آدرس کانال تلگرامی رو گذاشته بودم تا اگر مخاطبان دوست داشتند بتونن همچنان در ارتباط باشن و تبادل نظر داشته باشیم. نهایت انتظارم این بود که نهایتا بعد از چندسال فعالیت به 500 نفر عضو برسه کانال (پیش خودم میگفتم مگه چند نفر توی ایران به این مباحث بنیادی فیزیک علاقه منده) اما برام واقعا عجیب بود با اینکه شاید دو هفته ای یک پست هم نمیگذاشتم اما بعد از دوسال کانال هزار نفر رو رد کرد. کانال هزار نفری که هر پستش بین دو تا چهارده هزار بازدید میخورد.

به مرور دوستان خیلی خوبی از طریق کانال پیدا کردم. کسانی که سوال میپرسیدند، نظر میدادند، پیشنهاد همکاری داشتند و ... و هنوز هم با بعضیاشون در ارتباطم. به جرأت می تونم بگم سطح سواد و فرهنگ و حق طلبی ای که در بین اعضای این کانال هست بی نظیره. همیشه به من لطف داشتید و دارید اما متاسفانه این یک سال اخیر به دلیل مشغله های دورۀ دکتری خیلی نتونستم فعالیت داشته باشم.

اما الان خوشبختانه به لطف خدا به نتایج خوبی رسیدم و کلی ایدۀ علمی و آموزشی دارم و دوستان خیلی باسواد و درجه یکی کنارم هستند که تصمیم گرفتیم با جدیت این مسیر رو ادامه بدیم و جای خالی مباحث اصیل بنیادی رو در فضای علمی پر کنیم. امیدوارم مثل روزهای گذشته بتونیم باهم در تعامل باشم و روز به روز از همدیگه چیزهای بیشتری یاد بگیریم. احتمالا بزودی یک خلاصه ای فهرست وار از مطالب کانال آماده میکنم تا دسترسی راحتی به مطالب کانال داشته باشید. از اونجایی که احتمالا خیلی از دانشجوهای ورودی فیزیک دو سال اخیر از مطالب کانال بیخبر باشن خوب میشه که اگر دستتون میرسه پیام های کانال رو براشون فوروارد کنید تا اونها هم به جمعمون اضافه بشن😉

ارادتمند همگی
علی آیت اله رفسنجانی
٣١/شهریور/١۴٠٠

🆔 @QMproblems

⭕ جلسهٔ اتاق ٣٣٣
🔷 ایدهٔ ولفرام برای رسیدن به نظریهٔ نهایی فیزیک (قسمت اول)

👤 ارائه:احسان ابراهیمیان

🖥 youtu.be/R20mMBaMR0c
🆔 @QMproblems

⭕ جلسهٔ اتاق ٣٣٣
🔷 ایدهٔ ولفرام برای رسیدن به نظریهٔ نهایی فیزیک (قسمت دوم) + بازی حیات یک بعدی

👤 ارائه:احسان ابراهیمیان

🖥 youtu.be/mN4CVzAnrHI
🆔 @QMproblems

⭕ جلسهٔ اتاق ٣٣٣
🔷 ایدهٔ ولفرام برای رسیدن به نظریهٔ نهایی فیزیک (قسمت سوم) + نسبیت خاص و بحث آزاد

👤 ارائه:احسان ابراهیمیان

🖥 youtu.be/ZvLu-BRBuQQ
🆔 @QMproblems

⭕ مسیرهای بوهمی: سورئال یا واقعی؟

👤 علی آیت اله رفسنجانی

📝 چکیده: کوانتوم بوهمی به عنوان یکی از بدیل های نظریه کوانتوم استاندارد یک تصویر تعیّنی از پدیده های کوانتومی ارائه می دهد و معضلات عمده‌ی این نظریه از جمله معضل اندازه گیری و حد کلاسیکی را ندارد. چندین سال است ک بر سر واقعی بودن تصویر ارائه شده توسط این نظریه در جامعه‌ی علمی بحث وجود دارد و آزمایش های ذهنی متعددی برای روشن شدن این بحث طرح گردیده. با توجه به پیشرفت ادوات آزمایشگاه های کوانتومی در دهه‌ی اخیر آزمایشات خوبی صورت گرفته که نشان از واقعی بودن این مسیر ها دارد. در این ارائه به بررسی این گفتمان در سه دهه‌ی اخیر می‌پردازیم.

🎞️ فایل ارائه
🆔 @QMproblems

⭕️ آیا در نظریۀ کوانتوم اصل علیت نقض میشود؟

از زمان پیدایش نظریۀ کوانتوم همواره این بحث مطرح بوده که آیا اساسا این نظریه با اصل علیت سازگار است یا نه. برای مثال هایزنبرگ برای رد این اصل این طور استدلال میکرد: طبق علیت "اگر حال را دقیقا بدانیم می توانیم آینده را پیشبینی کنیم." اما با توجه به روابط عدم قطعیت ، حال را نمیتوانیم به صورت کامل بدانیم، پس اصل علیت نقض میشود.

حتی برخی از فیزیکدانان و فلاسفۀ مشهور نیز تحت تأثیر جو آن زمان از طرد علیت دفاع کردند اما خیلی زود به اشتباه خود پی بردند و اعتراف کردند. براي نمونه برتراند راسل، فیلسوف بزرگ انگلیسی، در دهۀ 1920 در کتاب هاي خود انسجام و نظم جهان را رد میکند و قانون علیت را یادگاري از اعصار گذشته میخواند که مانند سلطنت باقی مانده، اما خیلی زود از عقیدۀ خودش برمیگردد و در کتاب مذهب و علم از نظم علّی جهان دفاع میکند.

یا بورن که مفهوم احتمالات را وارد نظریه کوانتوم کرد و در ابتدا از توخالی بودن اصل علیت سخن می‌گفت، در کتاب «فلسفه طبیعی علّت و شانس» میگوید: ’’این ادعاي مکرراً بیان شده که فیزیک جدید علیت را طرد میکند، بی اعتبار است. درست است که فیزیک جدید بعضی از ایده هاي سنتی را کنار گذاشته و یا اصلاح کرده است ولی اگر علم جدید جستوجوی به دنبال علل پدیده ها را کنار میگذاشت، دیگر علم به حساب نمی آمد."

دو نکتۀ اساسی در بارۀ این بحث وجود دارد که اگر به آن ها توجه کنیم این مسئله براحتی حل و هضم میشود:

١. علیت یک اصل متافیزیکی است که قابل اثبات و یا رد با تجربه نیست. اما اگر آن را قبول نکنیم اساسا کار علمی بی معناست، چون در علم ما همواره به دنبال علت پدیده ها و کشف روابط علّی بین آن ها هستیم. همانطور که پوپر در 1934 دربارۀ استدلال هایزنبرگ متذکر میشود که: "هایزنبرگ یک استدلال علّی ارائه داده است که نشان دهد توصیفات علّی وجود ندارند. استدلال هایزنبرگ این بوده که علیت به دلیل مداخله در شیء مورد مشاهده نامعتبر میشود ، یعنی در پیِ یک تفاعلِ علّیِ خاص."

٢. اصل علیت وجودی که یک اصل بدیهی و عقلی هست با اصل سنخیت علّی، که در برخی مکاتب فلسفی فرض میشود، متفاوت است. علیت وجودی به این معناست که هر موجودی که وجود داشتن و نداشتنش ممکن باشد نیاز به یک وجود دهنده دارد. اما سنخیت به این معناست که علل یکسان معلول های یکسانی را به دنبال دارد. اصل سنخیت در نظریۀ کوانتوم استاندارد وجود ندارد، چرا که توابع موج یکسان پس از اندازه گیری میتوانند منجر به تولید حالات متفاوتی شوند. اما همچنان (در این چارچوب) علیت وجودی برقرار است. بدین معنا که حالت بوجود آمده پس از اندازه گیری معلول حالت قبلی و اندازه گیری مشاهده گر است.

بصورت کلی بدیهیات عقلی و گزاره های متافیزیکی، حاکم بر علوم تجربی هستند،‌ نه برعکس. دانشمندان با عینک این اصول به آزمایش، تحلیل نتایج آن و نظریه سازی می پردازند. این که کسی ادعا کند با تجربه، گزارهای عقلی مانند عدم اجتماع نقیضین یا علیت را نقض کرده نشان می دهد که او نه درک درستی از علم تجربی دارد و نه تخصصی در علوم متافیزیکی و فلسفی.

🆔 @QMproblems