نشست نقد و بررسی کتاب مغاک جنون
تابستان ۱۴۰۲

@tphilosophy

نشست کتاب فلسفیدن فارغ از وجود
۲۹ تیر ۱۴۰۲ شهرکتاب تبریز

@tphilosophy

■ گزارش یک سفر علمی:
کنفرانس فارابی، قزاقستان، شهر آلماتی، آبان ۱۴۰۲ با عنوان:
< انسان خیرخوا ه، جامعه خیرخواه و اخلاق امروز در میراث فارابی>

۱. به نظر می رسد که باید نخست به دنبال فهم و درک چارچوب و زمینه این کنفرانس بود تا از این طریق بهتر بتوان به تعیین ماهیت یا محتوا و مسیریابی و هدفگذاری در باب آن پرداخت.

۲. چارچوب و زمینه: قزاقستان پس از فروپاشی شوروی در صدد تعریف، تدوین و تنظیم هویتی جدید و زندگی ای جدیدی برای خود است. به همین جهت برای این کشور، کشف یا وضع عناصر و ارکان فرهنگی برای این هدف، موضوعیت می یابند. نیز در ادامه، میراث فرهنگی و سرمایه های فرهنگی آن هم به نوبه خود برجسته می شوند و موضوعیت پیدا می کنند.
کنفرانس بین المللی فارابی در چنین چارچوب و برنامه ای قابل فهم و توجیه است. یعنی کشوری مانند قزاقستان به دنبال تعریف و تدوین هویت جدیدی برای خود است و در ادامه، برای رسیدن به اهداف خود، امکان مشارکت دیگر کشورها را نیز فراهم ساخته است.
این کشور امر مشارکت را بر محور یا محورهای خاصی مانند فارابی یابی( = فارابی پژوهی و فارابی شناسی) و فارابی سازی ( فارابی به مثابه مدل و برند زندگی) پیش می برد ( یا برمحور دیگر مشاهیر خود از قبیل آبای و یسوی و...).
۳. حال سوال این است که مسیر کلی قزاقستان برای استفاده از این سرمایه ها و محورهای فرهنگی چیست؟ دو مسیر کلی که به نظر می رسد، از این قبیل است:
۱.۳. مواجهه دانشگاهی و آکادمیک صرف ( بر اساس مرجعیت / اتوریته دانشگاه):
الف، از طریق برگزاری کنفرانس ها و تعریف پروژه های مشترک و جلسات بحث و گفتگو در باب فارابی.
ب، جریان سازی، مکتب سازی و نظریه پردازی نظری و فلسفی در باب فارابی.
ج، از طریق تلاش برای تاسیس یک زبان فلسفی خاص( فارابی محور )یا  عام ( فلسفه محور).
۲.۳. مواجهه اجتماعی و سیاسی(  بر اساس مرجعیت/ اتوریته زمانه و اقتضائات آن): انتخاب یک مجموعه جدید کارامد و موثر براساس:
الف. برندسازی
ب، سلبریتی سازی متناسب
ج،  تولید هنر متناسب( شعر،فیلم، موسیقی، نقاشی، رقص،  و...)
د، تولید معماری متناسب
ه. ایدئولوژی سازی
ک. تعریف سبک زندگی


۴. حاصل این دو مسیر و دو مواجهه، شکل گیری تدریجی فرهنگ و زندگی و هویت جدید قزاقی است. این تلاش ها در حکم تمرین هایی برای حضوری جدید در جهان معاصر است.

۵. مواجهه دوم(  غیر اکادمیک) برای قزاقستان بسیار مهم و اساسی است چرا که بی واسطه منجر به تولید محتوای فرهنگی و نتایج اجتماعی و سیاسی می شود. اما خود این مواجهه، تا حدی نیازمند و در رابطه با مواجهه نخست( اکادمیک) است. به بیان دیگر، تولید محتوای فرهنگی که براساس مواجهه دوم ( غیرآکادمیک)صورت می گیرد  تا حدی تحت تاثیر تولید محتوا در مواجهه اول( اکادمیک) هم هست.

۶. نقش ایران در این مشارکت چیست؟
الف. مشارکت اساسی و موثر ایران در کشورها عموما تاخیری و ناموزون  است. یعنی در زمان مناسب و با ابزار مناسب صورت نمی گیرد.
ب. ماهیت مشارکت ایران دارای گرایش ایدئولوژیک یا دینی است. بر این اساس به دنبال ترسیم شخصیتی با عنوان فارابی ایدئوژیک یا فارابی مسلمان خواهد بود.
ج. اما ایران مستعد مشارکت شبه فلسفی یا فلسفی نیز هست. بر این اساس می توان انتظار معرفی چیزی با عنوان فارابی فیلسوف مسلمان یا فارابی فیلسوف را  از سوی ایران نیز داشت.
د. با توجه به شرایط موجود و نه ایدال، مشارکت ایران بیشتر از نوع اول( اکادمیک) می تواند باشد تا دوم ( غیراکادمیک).

● نتیجه گیری
۱. ایران به دنبال نقش افرینی در فرهنگ و زندگی همسایگان خود است. در این میان، بخشی از این نقش افرینی از طریق سرمایه های فرهنگی به معنای سرمایه های فلسفی است.
۲. این نقش افرینی در شرایط موجود می تواند اکادمیک و تخصصی باشد.
۳. ضریب تاثیر این نوع مشارکت با دخالت چند عامل افزایش می یابد:
الف. استمرار زمانی مشارکت
ب. رویکرد انضمامی و عملی به فارابی در کنار رویکرد انتزاعی صرف، در پژوهش ها و تحقیقات
ج. تقویت مشارکت کنندگان ایرانی از طریق مهارت های بیانی و ارتباطی و ساده سازی مباحث و....

● توصیه ها
۱ پرهیز از کمیت گرایی صرف در ارائه داده ها
۲. پرهیز از تعجیل در ارائه داده ها
۳. توجه واقع بینانه به مقدار ضریب تاثیر و عدم انتظار معجزه در ارتباطات
۴. توجه به بازخوردهای مشارکت و مسیریابی بر حسب انها


● سخن آخر
ما در قزاقستان  به تدریج شاهد تولد فارابی ثانی( دوم) و نه عینا فارابی نخستین یا تاریخی هستیم. قرار است قزاقستان از معلم ثانی، فارابی ثانی تولید کند. فارابی ثانی، فیلسوفی خواهد بود که در قد و قامت قرن بیست و یک و متناسب با فرهنگ عام قزاقی خواهد بود. به بیان دیگر قزاقستان بیشتر درگیر فارابی سازی است تا فارابی یابی!
@tphilosophy

از این رو مشارکت فلسفی یا غیر فلسفی
ایران باید با لحاظ این شرایط صورت گیرد. در غیر این صورت محتوای تولید شده( فلسفی یا غیرفلسفی) توسط ایران، در چالش یا در تقابل با محتوا و مسیر مورد نظر قزاقستان بر محور فارابی خواهد بود. به بیان دیگر  ما با تقابلی با نام فارابی اول ( که تولید ایرانی است) و ثانی  ( که تولید قزاقستان است)مواجه خواهیم بود.
اما از سوی دیگر نباید فراموش کرد که امکان مشارکت جدی از سوی ایران به معنای تحت تاثیر قرار دادن فلسفی و فکری در فارابی پژوهی و بذرافشانی در ذهن و فکر اندیشمندان ان دیار، امری ممکن و مطلوب است. همانگونه که دبیر این همایش به تاثیر پذیری فلسفی انها در فارابی شناسی، از سخنرانان ایرانی اذعان داشت.
این نکته را نیز فراموش نکنیم که بهترین زبان ارتباط در چنین شرایطی، زبان فلسفی زندگی محور است و نه زبان سیاسی یا دینی.

● عناوین مقالات دانشگاهی هیات ایرانی در کنفرانس:
۱. فارابی فیلسوف سعادت، دکتر غلامرضا اعوانی، دانشگاه بهشتی
۲. اصول اخلاقی فارابی در راه رسیدن به خوشبختی، دکتر رضا غلامی، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی
۳. مرگ به مثابه فضیلت در آرمانشهر فارابی ( مرگ شناسی اخلاقی)، مسعود امید، دانشگاه تبریز
۴. فارابی فیلسوف بحران، رضا ماحوزی، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی

با احترام
امید
@tphilosophy