به مناسبت ۹ ژوئن سالروز نبرد حران
Battle of Carrhae
مهمترین نبرد اشکانیان و رومیان

در سال ۵۳ قبل از میلاد، کراسوس رومی از رود فرات گذشت تا فتوحات اسکندر در آسیا را تکرار کند.
اشکانیان با ارسال سپهبد رستم سورن به مقابله رومیان رفتند. در نبرد حران، رومی ها آرایش نظامی مانند مربع گرفتند تا از همه طرف بتوانند به دفاع بپردازند. سپاهیان اشکانی با حمله مداوم تیراندازان، رومی ها را عاصی کردند. حمله آنها برای پراکندن تیراندازان منجر به فرار آنها و سپس تیراندازی به سمت عقب در حال اسب‌سواری می‌شد که در تاریخ "تیراندازی پارتی" معروف شد.

رومیان به امید تمام شدن تیرهای دشمن خود بودند که  سپاه اشکانی با ارسال شترهای دارای بار تیر، امید آنها را از بین برد.
تلاش پسر کراسوس برای شکستن محاصره هم موفق نبود. در نهایت رومیان شکست سنگینی متحمل شدند و کراسوس کشته شد.

نبرد حران از مهمترین جنگهای تاریخ است و منجر به ظهور اشکانیان به عنوان یک ابرقدرت جهانی گردید. نبوغ نظامی سورن از علل اصلی پیروزی ایرانیان بود.

فیلم در مورد استراتژی جنگی اشکانیان و رومیان در جنگ حران و اهمیت آن است.

آدرس کانال

http://hottg.com/pubethicsmums/2689

به مناسبت ۱۰ ژوئن سالگرد واقعه سقیفه بنی ساعده: حادثه‌ای در قلب اختلاف شیعه و سنی

بدنبال فوت پیامبر اسلام، انصار که ساکنان مدینه بودند در محلی به نام سقیفه جلسه ای برای انتخاب جانشین پیامبر برگزار می‌کنند و قصد دارند سعد ابن عباده را معرفی کنند.
ابوبکر و عمر و ابوعبیده پس از آگاهی از ماجرا به سقیفه رفته و شروع به احتجاج می‌کنند که پیامبر اهل قریش است و جانشین باید از قریش باشد. در نهایت پس از درگیری کوتاه، بر خلافت ابوبکر اجماع می‌شود.
عمر ادعا می‌کند که این واقعه بدون برنامه ریزی قبلی بوده است و آنرا فَلْتَةً یعنی کار بی تدبیر و بی حساب و کتاب می‌داند.
شیعه ادعا می‌کند که اقدام ابوبکر و یارانش با برنامه قبلی بوده و در صورت آگاهی و حضور علی ابن ابی طالب با توجه به داماد و پسر عموی پیامبر بودن احتمال انتخابش زیاد بوده است. اصولا شیعه معتقد است پیامبر جانشین خودش را در غدیر انتخاب کرده بود. اهل تسنن اما با توجه به جوانی علی احتمال انتخاب را در سقیفه منتفی می‌دانند و به انتخاب علی به عنوان خلیفه در غدیر خم اعتقادی ندارند.

فیلم از سریال عمر فاروق است و بر اساس عقاید اهل تسنن است.
http://hottg.com/pubethicsmums/2690

به مناسبت ۱۰ ژوئن زادروز ابوالوفا بوزجانی
ابوالوفا بوزجانی از دانشمندان بزرگ دوران طلایی امپراطوری اسلامی است. او در دارالحکمه بغداد مشغول به کار بود و مطالعات نجومی وی منجر به چندین تالیف مهم در نجوم گردید.

"کتاب فی ما یحتاج الیه الصانع من الاعمال الهندسیه" او از مهمترین مراجع معماران برای طراحی نقش های هندسی است. ابداع تعدادی از توابع مثلثاتی مانند تانژانت هم به اونسبت داده شده است
او در نظریه اعداد هم نقش مهمی داشت. در "کتاب فی ما یحتاج الیه الکتاب و العمال من علم الحساب" اعداد منفی را به کار برد.

دهانه ابوالوفا در ماه به افتخار او نام گرفته است
۱۰ ژوئن ۲۰۱۵ به مناسبت ۱۰۷۵ امین زادروزش، گوگل لوگوی خود را تغییر داد

فیلم یک خلاصه از خدمات علمی اوست

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

https://youtu.be/w04D6491Iqc

http://hottg.com/pubethicsmums/2691

به مناسبت ۱۲ ژوئن روز جهانی منع کار کودکان

کار کودکان علاوه بر تبعاتی مانند محرومیت از تحصیل می‌تواند منجر به خطرات جانی و بدنی فراوان شود.
سرطان پوست بیضه اولین سرطانی بود که به طور قطعی به شغل افراد مبتلا ارتباط داده شد. این سرطان در تمیزکننده های لوله بخاری رخ می‌داد. این تمیزکننده ها کودکان ریزنقشی بودند که می‌توانستند از لوله های بخاری تنگ و پر از دوده بگذرند. هر لحظه خطر سقوط و گیر کردن و خفگی در لوله های بخاری وجود داشت.
به علت تماس مزمن با دوده، این کودکان مبتلا به نوعی سرطان نادر ناحیه پوست بیضه ميشدند.

امروزه با ممنوعیت اشتغال کودکان عملا اینگونه آسیب‌های جسمی و اجتماعی کمتر شده‌اند ولی هنوز هم در بسیاری از جوامع اشتغال کودکان در مشاغل سخت و آسیب زا وجود دارد.
فیلم در مورد زندگی مصیبت بار کودکان پاک‌کننده لوله‌ بخاری در انگلستان قدیم است.

روح زنده‌یاد دکتر درهمی استاد پاتولوژی‌ام شاد که گاهی برای "تذکر لسانی" با صدای بلند سر ما فریاد می‌زد "لوله‌بخاری‌پاک‌کن درست بشین"


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2692

۱۳ ژوئن زادروز جیمز کلارک ماکسول دانشمند بزرگ اسکاتلندی است.
او را مهمترین فیزیکدان قرن نوزده می‌دانند.

به همین مناسبت ۵ فیلم در مورد کشفیات علمی بی‌نظیر او تهیه شده است.

توضیح معادلات معروف ماکسول در توجیه پدیده الکترومغناطیس
http://hottg.com/pubethicsmums/1795

اثبات اینکه نور یک موج الکترومغناطیس است
http://hottg.com/pubethicsmums/1796

اثبات ماهیت حلقه های زحل از طریق ریاضیات

http://hottg.com/pubethicsmums/1797

مطالعات ماکسول در مورد دید رنگی و تولید اولین عکس رنگی

http://hottg.com/pubethicsmums/1798

شیطانک ماکسول و قانون دوم ترمودینامیک
http://hottg.com/pubethicsmums/1799

به مناسبت ۱۴ ژوئن زادروز کارل لنداشتاینر و روز جهانی اهداء خون

در سال ۱۹۰۰ کارل لنداشتاینر گروه‌های خونی مختلف را کشف کرد و موفق شد راه را برای انتقال خون و نجات جان میلیونها انسان بگشاید.

گروه‌های خونی وابسته به آنتی‌ژنهای روی سطح گلبول‌های قرمز خون هستند. معروفترین آنها ABO و Rh هستند که به گروه‌های خونی A, B, AB و O و هر کدام به Rh منفی و مثبت تقسیم می‌شوند.
باید دانست حدود ۳۶ گروه ژنی با بیش از ۶۰۰ نوع آنتی‌ژن گروه خونی کامل انسانها را تشکیل می‌دهند که منجر به ایجاد میلیونها نوع گروه خونی می‌شوند. البته اکثر این آنتی‌زنها یا در تمام انسانها موجودند یا در تعداد معدودی افراد و به همین دلیل دانستن گروه خونی افراد از نوع ABO و Rh در اکثر موارد جلوی واکنشهای مرگبار در انتقال خون را میگیرد
بعضی فنوتیپهای بسیار نادر گروه خونی وجود دارد که می‌توانند باعث شوند انتقال خون را به فرد صاحب آنها غیر ممکن کند. مثلا گروه خونی O بمبئی عملا فقط از همین گروه خونی امکان دریافت خون دارد یا گروه خونی Rh null که فقط در ۴۶ نفر در دنیا دیده شده و فقط ۹ اهدا کننده آن در دنیا هستند.

آدرس کانال
http://hottg.com/pubethicsmums/2694

به مناسبت ۱۵ ژوئن روز جهانی باد

فیزیک توربین‌های بادی

برای تبدیل انرژی جنبشی باد به انرژی چرخشی و تولید برق نیاز به توربین بادی است

-هرچه پره ها بزرگتر باشد میزان تولید انرژی بیشتر است
-هرچه پره ها در ارتفاع بالاتری باشند باد بیشتری را به دام می‌اندازند
-طبق قانون بتز (فیزیکدان آلمانی) حداکثر ۵۹ درصد انرژی باد را میتوان با پره های توربین به دام انداخت.
-برای بهترین نتیجه و بازدهی باید توربین دارای پره های نازک و چرخش سریع باشد تا جلوی باد را تا حد امکان نگیرد
فیلم در مورد فیزیک توربین‌های بادی توضیح می‌دهد
http://www.youtube.com/watch?v=WGKIjojADmg

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2695

انقراض پرمین: مرگ بزرگ کره زمین
زمانی که زمین تقریبا از حیات خالی شد
گرچه تقریبا همه ما از انقراض دایناسورها توسط برخورد شهاب سنگ به زمین در ۶۵ میلیون سال قبل اطلاع داریم، باید بدانیم که بدترین و سهمگین ترین انقراض دسته جمعی حدود ۲۵۲ میلیون سال قبل رخ داده است.

۲۵۲ میلیون سال قبل، فوران‌های بازالتی عظیم در ناحیه سیبری، زنجیره ای از اتفاقات را رقم زد که منجر به بزرگترین انقراض دسته‌جمعی موجودات زنده بر روی کره زمین شد.
به دنبال فوران‌های آتشفشانی، گازهای گلخانه ای به شدت در جو زمین افزایش یافت و دمای زمین افزایش یافت. اقیانوسها کم کم از اکسیژن تهی شدند و در نهایت نزدیک به ۹۰ درصد گونه های آبزی و ۷۰ درصد گونه های خشکی زی منقرض شدند. حتی حشرات هم از این انقراض جان سالم به در نبردند.

در پایان این انقراض دسته جمعی که به great dying  معروف است، زمین تقریبا از حیات خالی شد.
چند میلیون سال در دوره تریاس طول کشید تا حیات در زمین دوباره جان بگیرد. دایناسورها پس از این انقراض دسته‌جمعی بر روی زمین ظاهر شدند.

https://youtu.be/pN7VQas4OgQ


http://hottg.com/pubethicsmums/2696

در قرن ۱۸، دکتر برینگر پس از دریافتن اینکه با استفاده از تعدادی سنگ جعلی مورد تمسخر دو همکار خود قرار گرفته است، سعی در خرید و جمع آوری تمام نسخه های کتاب خود Lithographiae Wirceburgensis کرد.
این حادثه از اولین موارد #retraction در تاریخ است.
http://hottg.com/pubethicsmums/2697

پخت و پز با قدیمیترین دستور آشپزی دنیا
به مناسبت ۱۸ ژوئن روز جهانی خوراک‌شناسی پایدار

قدیمیترین دستور آشپزی دنیا سه لوح به زبان اکدی از میانرودان مربوط به ۴۰۰۰ سال قبل است.

در این الواح دستور تهیه ۴۰ غذا توضیح داده شده است.

در فیلم به اشتراک گذاشته شده سه غذا بر اساس این الواح تهیه می‌شود

-اولین غذا سوپ خاصی است با نام "گره گشایی" که مشخص نیست علت نام آن چیست! و بر پایه سبزیجات است
-دومین غذا به "توحی" موسوم بوده است و نوعی غذا بر پایه چغندر است
-سومین غذا نوعی سوپ گوشت گوسفند است که بر پایه شیر تهیه می‌شده است


مشخص است که حس چشایی و لذت غذا خوردن زمان نمی‌شناسد.

https://www.youtube.com/watch?v=qfqhJNUtiww


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2698

عنصری که با جوشاندن ادرار کشف شد: فسفر

سال ۱۶۶۹، هنینگ براند دانشمند آلمانی مقادیر زیادی از ادرار خود را جوشاند تا به "سنگ فلاسفه" دست پیدا کند. اعتقاد بر این بود که این سنگ می‌تواند عناصر دیگر را به طلا تبدیل کند!

چیزی که او به دست آورد عنصر فسفر بود. او اولین شخصی بود که موفق به کشف یک عنصر جدید شد.

http://www.youtube.com/watch?v=b5bXTAqep6s

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2699

لارنس لسر در شعری زیبا که در مجله
The mathematical Intelligencer
چاپ شده متناقض‌نمای سیمپسون را به بهترین وجه بیان کرده است.

#Simpson_paradox

Lesser, Lawrence M. "Confounded." The Mathematical Intelligencer 32.4 (2010): 53-53.

3 of8 poems
I submitted to the classic journal were accepted, while 1 of 3 my rival did were,
so I won.
2 of 3 poems I sent to the modern journal were accepted, while my rival had 3 of 5, so I won.
But overall, my rival had half of hers accepted and Idid not, so she won afterall.
I was confounded!
I found that numbers don’t lie, but don’t explain why.
Why try comparing if comparison can be reversed with a Peterson roll by underdog wrestling data, rival, or self?
When my parts are summed, am I less than some of my parts?

برای اطلاع بیشتر از Simpson's paradox به فیلم آموزشی زیر مراجعه بفرمائید.
http://hottg.com/pubethicsmums/654

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://hottg.com/pubethicsmums/2700

به مناسبت روز جهانی موسیقی ۲۱ ژوئن

سرود ششم هوری قدیمیترین موسیقی قابل بازسازی تاریخ!

موسیقی بازسازی شده در فیلم مربوط به تعدادی لوح گلی به خط میخی است که حاوی اطلاعات یک سرود مذهبی در ستایش الهه نیکال و موسیقی همراه آن با وسیله ای شبیه چنگ است.
این لوح مربوط به ۳۴۰۰ سال قبل است.

جالب است بدانید موسیقی با زندگی بشر عجین بوده است. قدیمیترین آلات موسیقی مربوط به چهل هزار سال قبل و به صورت فلوت است.
موسیقی در بین‌النهرین و تمدن‌های آسیای صغیر بسیار شکوفا و پویا بوده است.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2701

به مناسبت ۲۳ ژوئن روز جهانی ماشین تایپ

چرا ترتیب حروف در ماشینهای تایپ به صورت امروزی است؟ منشاء QWERTY

در دهه هفتاد قرن نوزده میلادی کریستوفر شولز شروع به طراحی انواع ماشین تایپ کرد که ترتیب حروف بر روی آنها از ترتیب حروف الفباء تا چندین طراحی دیگر متفاوت یود. در نهایت مدل QWE.TY توسط شولز طراحی شد که به شرکت رمینگتون فروخته شد. شرکت رمینتگون در نهایت طراحی را به نوع QWERTY تبدیل کرد.
با موفقیت ماشین تایپ رمینگتون شماره ۲ ترتیب QWERTY بسیار محبوب شد و در نهایت تا امروز به عنوان استاندارد صفحه کلید ها کاربرد دارد.
در واقع هیچ دلیلی بر برتری این طراحی بر سایر مواردی که در قرن نوزده و ابتدای قرن بیستم استفاده می‌شد، وجود ندارد. هنوز باقیمانده ترتیب الفبایی را در ردیف دوم صفحه کلید به صورت  DFGHJKL میتوان دید.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2702

به مناسبت ۲۳ ژوئن زادروز نابغه ریاضیات آلن تورینگ

آلن تورینگ از بزرگترین دانشمندان قرن بیستم است که توانست با نظریات خود، فهم بشر را از کامپیوتر و دانش مربوط به آن شکل دهد.

در ادامه ۴ فیلم آموزشی در مورد آلن تورینگ و خدمات علمی اش به اشتراک گذاشته می‌شود.

آلن تورینگ به جرم تمایلات همجنس‌گرایانه محکوم شد داروهای ضد هورمون مردانه مصرف کند و مدتی پس از آن خودکشی کرد!

تورینگ و ابداع علم کامپیوتر
http://hottg.com/pubethicsmums/1818

تورینگ و decidability problem
http://hottg.com/pubethicsmums/1819

تورینگ و پترنهای مشاهده شده در دنیای حیوانات
http://hottg.com/pubethicsmums/1820

تورینگ و توروچمپ اولین برنامه شطرنج
http://hottg.com/pubethicsmums/1821

تورینگ و هوش مصنوعی: تست تورینگ
http://hottg.com/pubethicsmums/1822

چرا در سفرهای طولانی مدت با اتومبیل یا هواپیما دچار درد باسن میشوید: سندرم باسن مرده! یا gluteal amnesia


عضلات کپل عملکرد مهمی در انسان دارند: ایستادن بر روی دوپا و دویدن و راه رفتن را ممکن می‌کنند

پس از نشستن طولانی جریان خون این عضلات به تدریج کاهش یافته و تون عضلانی آنها کاهش یافته و کم کم منجر به دردناکی ناحیه باسن می‌شود

راه حل حرکت دادن عضلات باسن به صورت مداوم موقع نشستن یا ایستادن متناوب است

http://www.youtube.com/watch?v=87g6cfkoQfU

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2704

به مناسبت ۲۶ ژوئن روز حمایت از قربانیان شکنجه

توضیحی کوتاه در مورد شکنجه های ابداع شده توسط بشر!

http://www.youtube.com/watch?v=XJ45fNC5kGE

خلاقیت بشر برای آزار همنوعانش نهایت ندارد!

http://hottg.com/pubethicsmums/2705

صفر کلوین چیست؟
به مناسبت ۲۶ ژوئن زادروز ویلیام تامسون (لورد کلوین)

در سال ۱۸۴۸ لورد کلوین موفق شد بر اساس نظریه گرما و با انجام آزمایشات متعدد، درجه بندی از حرارت اجسام را طراحی کند که نقطه صفر آن وابسته به خصوصیات اجسام نبود.
این درجه صفر را صفر مطلق یا صفر کلوین می‌نامند و درجه حرارتی است که جنبش مولکولها حداقل است برابر منهای ۲۷۳.۱۵ درجه سانتی گراد
Thomson, W (1848). "On an Absolute Thermometric Scale founded on Carnot's Theory of the Motive Power of Heat, and calculated from Regnault's observations". Proceedings of the Cambridge Philosophical Society. 1: 66–71

فضای بین کهکشانی دمای ۲.۷۳ کلوین دارد و سردترین نقطه جهان هستی در آزمایشگاه‌های کره زمین ایجاد شده است (۳۸ پیکوکلوین)

فیلم در مورد اهمیت صفر مطلق است.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://hottg.com/pubethicsmums/2706

به مناسبت ۲۷ ژوئن روز هلن کلر

هلن کلر شخصیتی جهانی است که با وجود نابینایی و ناشنوایی از سن ۱۹ ماهگی توانست بر این ناتوانی ها غلبه کند.

زندگی او با ورود معلمش (آن سالیوان) متحول شد. نقطه عطف زندگی او هنگامی بود که متوجه شد هر چیزی نامی دارد!
این صحنه در فیلم "معجزه‌گر" که زندگی نامه هلن کلر است جاودانه شده است (فیلم)

خود کلر در مورد این لحظه می‌گوید

"ناگهان هشیاری مه‌آلودی احساس کردم. گویی چیزی فراموش شده بود، هیجان‌زده بودم و به‌نوعی راز زبان برایم آشکار شد. در آن زمان می دانستم که "w-a-t-e-r" به معنای چیز جالب و شگفت‌انگیزی است که روی دست من جریان دارد. آن کلمه روح مرا بیدار کرد، به او نور، امید و شادی داد و آزادش کرد. همه‌چیز یک نام داشت و هر اسمی فکر جدیدی را به‌وجود می‌آورد. وقتی به خانه برگشتیم، به نظر می‌رسید که هر شیئی که لمس می‌کردم سرشار از زندگی بود"


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://hottg.com/pubethicsmums/2707

موسسه Clarivate Analytics لیست ضریب تاثیر مجلات اندکس شده در این موسسه را منتشر کرد.

ضریب تاثیر (Impact Factor) مهمترین معیار علم سنجی در جامعه علمی است.
این سنجه برای مجلات نمایه شده در چهار پایگاه داده زیر فراهم می‌شود و توسط
Journal Citation Reports
هر ساله گزارش میشود

Arts & Humanities Citation Index (AHCI)
Social Sciences Citation Index (SSCI)
Science Citation Index Expanded (SCIE)
Emerging Sources Citation Index (ESCI)

فرمول ضریب تاثیر تعداد استناد در هر سال به مقالات قابل استناد در دو سال قبل از آن است.
مثلا ضریب تاثیر ۲۰۲۴ برابر است با
تعداد گل استنادات در مجلات نمایه شده در پایگاه‌های فوق در سال ۲۰۲۴ تقسیم بر تمام مقالات قابل استناد (مقالات اوریجینال و مروری) در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۲.
ضریب تاثیر ۲۰۲۴ در سال ۲۰۲۵ منتشر می‌شود.

ضریب تاثیر همواره مورد انتقاد بوده است از جمله امکان دستکاری آن با کاهش تعداد مقالات قابل استناد (افزایش تعداد ادیتوریال و گزارش مورد)، استناد به مقالات خود مجله (self citation) و ... است.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://hottg.com/pubethicsmums/2708