سوره حج (بخشی از آیه ۶۵)

إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ

یقیناً خدا به همه مردم رؤوف و مهربان است.

عکس نوشته!

باب 34:

#مستحب_بودن_خواندن_نماز_عصر_در_اول_وقت


361- حدیث: «أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رضی الله عنه ، قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللهِ ﷺ يُصَلِّي الْعَصْرَ وَالشَّمْسُ مُرْتَفِعَةٌ حَيَّةٌ، فَيَذْهَبُ الذَّاهِبُ إِلَى الْعَوَالِي فَيَأْتِيهِمْ وَالشَّمْسُ مُرْتَفِعَةٌ؛ وَبَعْضُ الْعَوَالِي مِنَ الْمَدِينَةِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَمْيَالٍ، أَوْ نَحْوِهِ»(1 ).
----------
1- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 13 باب وقت العصر.
----------------
یعنی: «انس بن مالک رضی الله عنه گوید: پیغمبر ﷺ در حالى نماز عصر را مى‌خواند که خورشید در آسمان بلند و زنده و پرنور بود، و اشخاصى که به دهات اطراف مدینه مى‌رفتند به آنجا مى‌رسیدند، امّا هنوز خورشید بلند بود، و بعضى از دهات در حدود چهار میل (هر میل 1852 متر است) از مدینه دور بودند».
«حيّة: رنگ و نور خورشید تغییر نکرده بود. عوالی: جمع عالیه است دهاتى است در اطراف مدینه در جهت نجد».

362- حدیث: «أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ أَبِي أُمَامَةَ، قَالَ: صَلَّيْنَا مَعَ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ الظُّهْرَ، ثُمَّ خَرَجْنَا حَتَّى دَخَلْنَا عَلَى أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، فَوَجَدْنَاهُ يُصَلِّي الْعَصْرَ، فَقُلْتُ: يَا عَمِّ مَا هذِهِ الصَّلاَةُ الَّتِي صَلَّيْتَ قَالَ: الْعَصْرُ، وَهذِهِ صَلاَةُ رَسُولِ اللهِ ﷺ وسلم الَّتِي كُنَّا نُصَلِّي مَعَهُ»(2 ).
---------
2- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 13 باب وقت العصر.
------------------
یعنی: «ابو امامه گوید: با عمر بن عبدالعزیز نماز ظهر را خواندیم سپس بیرون رفتیم تا اینکه به نزد انس بن مالک رسیدیم، دیدیم که نماز عصر را مى‌خواند، به او گفتم: اى عمو! این چه نمازى بود که خواندى؟ گفت: نماز عصر بود، و این همان نماز پیغمبرﷺ است که ما آن را با او مى‌خواندیم».

363- حدیث: «حديث رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ، قَالَ: كُنَّا نُصَلِّى مَعَ النَّبِيِّ ﷺ الْعَصْرَ، فَنَنْحَرُ جَزُورًا فَتُقْسَمُ عَشْرَ قِسْمٍ، فَنأْكُلُ لَحْمًا نَضِيجًا قَبْلَ أَنْ تَغْرُبَ الشَّمْسُ»(3 ).
--------
3- أخرجه البخاري في: 47 كتاب الشركة: 1 باب الشركة في الطعام.
----------------
یعنی: «رافع بن خدیج گوید: ما معمولاً با پیغمبر ﷺَّ نماز عصر را مى‌خواندیم بعداً شترى را سر مى‌بریدیم و آن را به ده قسمت تقسیم مى‌کردیم و گوشت پخته آن را مى‌خوردیم ولى هنوز خورشید غروب نمى‌کرد».

باب 35:

#سخت_گیرى_بر_کسانى_که_نماز_عصر_را_نمى‌خوانند


364- حدیث: « ابْنِ عُمَر رضی الله عنه َ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ قَالَ: الَّذِي تَفُوتُهُ صَلاَةُ الْعَصْرِ كَأَنَّمَا وُتِرَ أَهْلَهُ وَمَالَهُ»(1 ).
---------
1- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 14 باب إثم من فاتته العصر.
----------------
یعنی: «ابن عمر رضی الله عنه گوید: پیغمبر ﷺ فرمود: کسى که نماز عصر را از دست مى‌دهد مانند آن است که تمام ثروت و خانواده‌اش را از دست داده باشد»، (پس همانگونه که در حفظ مال و خانواده‌اش مى‌کوشد لازم است براى خواندن نماز عصر به موقع نیز کوشش کند).
«وتر: فعل مجهول و داراى دو مفعول است واهله مفعول دوم آن است به معنى از دست دادن است».

سوره رحمن آیه (۱۴- ۱۵)


خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ كَالْفَخَّارِ (۱۴)

انسان را از گِل خشکیده‌ای همچون سفال آفرید
‏
وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ (۱۵)

و جنّ را از شعله‌های مختلط و متحرّک آتش خلق کرد!

عکس نوشته!

باب 36:

#دلیل_کسانى_که_مى‌گویند ( #صلاة_وسطى) #نماز_عصر_است


365- حدیث: «عَلِيٍّ رضی الله عنه ، قَالَ: لَمَّا كَانَ يَوْمُ الأَحْزَابِ، قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ : مَلأَ اللهُ بُيُوتَهُمْ وَقُبورَهُمْ نَارًا، شَغَلُونَا عَنِ الصَّلاَةِ الْوُسْطَى حَتَّى غَابَتِ الشَّمْسُ»( 1).
-------
1- أخرجه البخاري في: 56 كتاب الجهاد: 98 باب الدعاء على المشركين بالهزيمة والزلزلة.
--------------
یعنی: «على رضی الله عنه گوید: به هنگام جنگ احزاب (که طوایف عرب براى جنگ با پیغمبرﷺَّ و نابودى اسلام در اطراف مدینه جمع شده بودند) پیغمبرﷺَّ فرمود: خداوند خانه‌ها و گورهایشان را پر از آتش نماید، که ما را از خواندن صلات وسطى غافل نمودند، تا اینکه خورشید غروب کرد». (پس معلوم است که صلات وسطى نماز عصر است چون تنها نماز عصر است که با غروب خورشید وقتش تمام مى‌شود).

366- حدیث: «جَابرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ، أَنَّ عُمَرَ بْنَ الخَطَّابِ جَاءَ يَوْمَ الْخَنْدَقِ بَعْدَمَا غَرَبَتِ الشَّمْسُ فَجَعَلَ يَسُبُّ كُفَّارَ قُرَيْشٍ، قَالَ: يَا رَسولَ اللهِ مَا كِدْتُ أُصَلِّي الْعَصْرَ حَتَّى كَادَتِ الشَّمْسُ تَغْرُبُ، قَالَ النَّبِيُّ ﷺَّ : واللهِ مَا صَلَّيْتُهَا فَقُمْنَا إِلَى بُطْحَانَ، فَتوَضَّأَ للِصَّلاَةِ، وَتَوَضَّأْنَا لَهَا، فَصَلَّى الْعَصْرَ بَعْدَ مَا غَرَبَتِ الشَّمْسُ، ثُمَّ صَلَّى بَعْدَهَا الْمَغْرِبَ»(2 ).
---------
2- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 36 باب من صلى بالناس جماعة بعد ذهاب الوقت.
---------------
یعنی: «جابر بن عبدالله گوید: عمر بن خطابس در روز خندق (همان جنگ احزاب) بعد از غروب خورشید (به خدمت پیغمبر ﷺ ) آمد و کفار قریش را نفرین مى‌کرد، و گفت: اى رسول خدا! نتوانستم نماز عصر را بخوانم تا وقتى که نزدیک بود خورشید غروب کند، پیغمبر ﷺَّ فرمود: البتّه من هم نماز عصر را نخوانده‌ام (جابر گوید:) بلند شدیم و به سوى دره بطحان (دره‌اى است در نزدیکى مدینه) رفتیم در آنجا وضوء گرفتیم. آنگاه پیغمبر ﷺَّ بعد از اینکه خورشید غروب کرده بود اوّل نماز عصر را خواند و بعد از نماز عصر نماز مغرب را بجاى آورد».

باب 37:

#فضیلت_و_ثواب_نماز_صبح_و_عصر_و_مواظبت_بر_خواندن_آن‌ها_به_وقت_خود


367- حدیث: «أَبِي هُرَيْرَة رضی الله عنه َ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ ، قَالَ: يَتَعَاقَبُونَ فِيكُمْ، مَلاَئِكَةٌ بِاللَّيْلِ وَمَلاَئِكَةٌ بِالنَّهَارِ، وَيَجْتَمِعُونَ فِي صَلاَةِ الْفَجْرِ وَصَلاَةِ الْعَصْرِ، ثُمَّ يَعْرُجُ الَّذِينَ بَاتُوا فِيكُمْ فَيَسْأَلُهُمْ رَبُّهُمْ، وَهُوَ أَعْلَمُ بِهِمْ، كَيْفَ تَرَكْتُمْ عِبَادِي فَيَقُولُونَ تَرَكْنَاهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ، وَأَتَيْناهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ»( 1).
-----
1- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 16 باب فضل صلاة العصر.
------------
یعنی: «ابوهریره رضی الله عنه گوید: پیغمبر ﷺ فرمود: (دو دسته) از فرشتگان بدنبال هم پیش شما مى‌آیند و مى‌روند دسته‌اى در شب مى‌آیند (و در روز مى‌روند) دسته دیگر در روز مى‌آیند (و در شب مى‌روند) و به هنگام نماز صبح و عصر هردو دسته با هم جمع مى‌شوند آن دسته که پیش شما بوده‌اند به ملکوت اعلا بر مى‌گردند، و پروردگار عالم که از همه آگاه‌تر است از ایشان مى‌پرسد، در چه حالى بنده مرا ترک نمودید؟ فرشتگان مى‌گویند: ما که آنان را ترک کردیم نماز مى‌خواندند؛ و وقتى که پیش آنان رفتیم باز نماز مى‌خواندند».
«باتوا: باحتمال قوى به معنى (اقاموا) است، یعنى پیش شما بودند».

368- حدیث: «جَرِيرٍ رضی الله عنه ، قَالَ: كُنَّا عِنْدَ النَّبِيِّ ﷺ فَنَظَرَ إِلَى الْقَمَر لَيْلَةً، يَعْنِي الْبَدْرَ، فَقَالَ: إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ رَبَّكُمْ كَمَا تَرَوْنَ هذَا الْقَمَرَ، لاَ تُضَامُّونَ فِي رُؤْيَتِهِ، فَإِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ لاَ تُغْلَبُوا عَلَى صَلاَةٍ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا فَافْعَلُوا ثُمَّ قَرَأَ: ﴿وَسَبِّحۡ بِحَمۡدِ رَبِّكَ قَبۡلَ طُلُوعِ ٱلشَّمۡسِ وَقَبۡلَ ٱلۡغُرُوبِ٣٩﴾»(2 ).
----------
2- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 16 باب فضل صلاة العصر.
------------------
یعنی: «جریر رضی الله عنه گوید: شبى در حضور پیغمبر ﷺ بودیم و به سوى ماه که شب چهارده بود نگاه کرد و گفت: شما در قیامت پروردگار خودتان را مى‌بینید همانگونه که این ماه شب چهارده را مى‌بینید و هیچ فشار و مشکلى در دیدن او برایتان پیش نخواهد آمد، پس تا امکان دارید پیش از طلوع خورشید و قبل از غروب آن از خواندن نماز (صبح و عصر) غافل نشوید (و خواب و تنبلى و موانع دیگر شما را از این نمازها باز ندارد، و به هر نحوى که برایتان ممکن است) این کار را بکنید».
آنگاه پیغمبر ﷺَّ آیه 50 سوره ق را خواند (همراه با تعظیم و تمجید، پروردگارت را از هر عیب و نقصى پاک و منزه دان و این تسبیح و تمجید را همیشه پیش از طلوع و غروب خورشید انجام بده).
(یعنى کسى که نماز صبح و عصر را مى‌خواند این تسبیح و تمجید را به جا مى‌آورد).
369- حدیث: «أبِي مُوسى رضی الله عنه ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ ، قَالَ: مَنْ صَلَّى الْبَرْدَيْنِ دَخَلَ الْجَنَّةَ»(3 ).
---------
3- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 26 باب فضل صلاة الفجر.
---------------
یعنی: «ابو موسى رضی الله عنه گوید: پیغمبر ﷺ فرمود: کسى که نماز صبح و عصر را بخواند داخل بهشت مى‌شود».
«بردين: تثنیه برد، به معنى سرما است، و نماز صبح و عصر چون در وقتى خوانده مى‌شود که هوا سرد است به بردین معروفند».

باب 38:

#اول_وقت_نماز_مغرب_هنگام_غروب_خورشید_است


370- حدیث: «سَلَمَةَ، قَالَ: كُنَّا نُصَلِّي مَعَ النَّبيِّﷺَّ الْمَغْرِبَ إِذَا تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ»(1 ).
-----
1- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 18 باب وقت المغرب.
------------
یعنی: «سلمه مى‌گوید: نماز مغرب را وقتى با پیغمبر ﷺَّ مى‌خواندیم که خورشید غروب مى‌کرد».
«توارت بالحجاب: خود را در زیر چادر پنهان نمود. در اینجا خورشید به هنگام غروب کردنش به زنى که خود را در زیر چادر پنهان مى‌کند تشبیه شده است».
371- حدیث: «رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ، قَالَ: كُنَّا نُصَلِّي الْمَغْرِبَ مَعَ النَّبِيِّ ﷺ فَيَنْصَرِفُ أَحَدُنَا وَإِنَّهُ لَيُبْصِرُ مَوَاقِعَ نَبْلِهِ»(2 ).
-------
2- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 18 باب وقت المغرب.
--------------
یعنی: «رافع بن خدیج گوید: ما با پیغمبر ﷺَّ نماز مغرب را مى‌خواندیم سپس هریک از ما که بیرون مى‌رفت (و تیراندازى مى‌کرد به اندازه‌اى هوا روشن بود که) محل اصابت تیرش را از دور مى‌دید».

باب 39:

#وقت_نماز_عشاء_و_تأخیر_آن


372- حدیث: «عَائِشَة رضی الله عنها َ قَالَتْ: أَعْتَمَ رَسُولُ اللهِ ﷺَّ لَيْلَةً بِالْعِشَاءِ، وَذلِكَ قَبْلَ أَنْ يَفْشُوَ الإِسْلاَمُ، فَلَمْ يَخْرُجْ حَتَّى قَالَ عُمَرُ: نَامَ النِّسَاءُ وَالصِّبْيَانُ؛ فَخَرَجَ، فَقَالَ لأَهْلِ الْمَسْجِدِ: مَا يَنْتَظِرُهَا أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ الأَرْضِ غَيْرَكُمْ»(1 ).
---------
1 - أخرجه البخاري في: 9 كتاب المواقيت 22 فضل العشاء.
----------------
یعنی: «عایشه رضی الله عنها گوید: پیغمبر ﷺ نماز عشاء را به تأخیر انداخت، و این وقتى بود که هنوز اسلام در خارج مدینه گسترش پیدا نکرده بود، پیغمبر ﷺَّ از منزلش بیرون نیامد تا اینکه عمر گفت: زن و بچه‌ها (که منتظر خواندن نماز هستند) همه به خواب رفته‌اند، آنگاه پیغمبر ﷺ بیرون آمد و خطاب به اهل مسجد گفت: جز شما کسى از مردم روى زمین منتظر نماز نیست».
«أعتم: نماز را به تأخیر انداخت تا تاریکى بیشتر شد از عتمه است که به معنى تاریکى و ظلمت مى‌باشد».

373- حدیث: « عَبْدِ اللهِ بن عُمَرَ رضی الله عنه ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ شُغِلَ عَنْهَا لَيْلَةً، فَأَخَّرَهَا حَتَّى رَقَدْنَا فِي الْمَسْجِدِ، ثُمَّ اسْتَيْقَظْنَا، ثُمَّ رَقَدْنَا ثُمَّ اسْتَيْقَظْنَا، ثُمَّ خَرَجَ عَلَيْنَا النَّبِيُّ ﷺ ، ثُمَّ قَالَ: لَيْسَ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ الأَرْضِ يَنْتَظِرُ الصَّلاَةَ غَيْرُكُمْ»(2 ).
-----------
2- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 24 باب النوم قبل العِشاء لمن غُلِب.
------------------
یعنی: «عبدالله بن عمر رضی الله عنه گوید: شبى پیغمبر ﷺ آن قدر نماز عشاء را به تأخیر انداخت، که در مسجد خوابیدیم و بعداً بیدار شدیم، و باز خوابیدیم و بیدار شدیم سپس پیغمبرﷺَّ از منزل بیرون آمد و فرمود: هیچ کسى از افراد روى زمین جز شما به انتظار نماز خواندن نیست»، (چون در آن موقع اسلام جز در مدینه در جاى دیگر نفوذ پیدا نکرده بود).

374- حدیث: «أَنَس ٍ قَالَ حُمَيْدٌ: سُئِلَ أَنَسٌ، هَلِ اتَّخَذَ النَّبِيُّ ﷺ خَاتَمًا قَالَ: أَخَّرَ لَيْلَةً صَلاَةَ الْعِشَاءِ إِلَى شَطْرِ اللَّيْلِ، ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَا بِوَجْههِ فَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى وَبِيصِ خَاتَمِهِ قَالَ: إِنَّ النَّاسَ قَدْ صَلَّوْا وَنَامُوا وَإِنَّكُمْ لَمْ تَزَالُوا فِي صَلاَةٍ مَا انْتَظَرْتُمُوهَا»(3 ).
-------
3- أخرجه البخاري في: 77 كتاب اللباس: 48 باب فص الخاتم.
-------------
یعنی: «حمید گوید: از انس سؤال شد: آیا پیغمبر ﷺ انگشتر به دست مى‌کرد؟ انس گفت: پیغمبر ﷺ شبى نماز عشاءرا تا نصف شب به تأخیر انداخت، سپس روبه روى ما آمد، انگار همین الآن برقى که از انگشترش مى‌درخشید نگاه مى‌کنم، پیغمبر ﷺَّ گفت: مردم نماز را خوانده‌اند و خوابیده‌اند ولى تمام مدتى که شما در انتظار نماز بوده‌اید حکم و ثواب نماز را دارد».
«شطر: نصف. وبیص: درخشش».

375- حدیث: «أَبِي مَوسى رضی الله عنه قَالَ: كُنْتُ أَنَا وَأَصْحَابِي الَّذِينَ قَدِمُوا مَعِي فيِ السَّفِينَةِ نُزُولاً فِي بَقِيعِ بُطْحَانَ، وَالنَّبِيُّ ﷺ بِالْمَدِينَةِ، فَكَانَ يَتَنَاوَبُ النَّبِيَّ ﷺ عِنْدَ صَلاَةِ الْعِشَاءِ كُلَّ لَيْلَةٍ نَفَرٌ مِنْهُمْ، فَوَافَقْنَا النَّبِيَّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَنَا وَأَصْحَابِي، وَلَهُ بَعْضُ الشُّغْلِ فيِ بَعْضِ أَمْرِهِ فَأَعْتَمَ بِالصَّلاَةِ حَتَّى ابْهَارَّ اللَّيْلُ، ثُمَّ خَرَجَ النَّبِيُّ ﷺ فَصَلَّى بِهِمْ، فَلَمَّا قَضَى صَلاَتَهُ، قَالَ لِمَنْ حَضَرهُ: عَلَى رِسْلِكُمْ، أَبْشِرُوا، إِنَّ مِنْ نِعْمَةِ اللهِ عَلَيْكُمْ أَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ يُصَلِّي هذِهِ السَّاعَةَ غَيْرُكُمْ، أَوْ قَالَ: مَا صَلَّى هذِهِ السَّاعَةَ أَحَدٌ غَيْرُكُمْ قَالَ أَبُو مُوسى، فَفَرِحْنَا بِمَا سَمِعْنَا مِنْ رَسُولِ اللهِ ﷺ »(4 ).
--------
4- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 22 باب فضل العِشاء.

یعنی: «ابو موسى رضی الله عنه گوید: من و رفقایى که با من در کشتى بودند به دره بطحان (نزدیک) مدینه وارد شدیم و در آنجا اردو زدیم و پیغمبر ﷺَّ در مدینه بود، و هر شب به نوبت عده‌اى به هنگام نماز عشاء به حضور پیغمبر ﷺ در مدینه مى‌رفتند، من و رفقایم به حضور پیغمبر ﷺ رسیدیم، که مقدارى کار داشت و به آن مشغول بود لذا تا نصف شب نماز عشاء را به تأخیر انداخت بعداً از منزل بیرون آمد و نماز را با مردم خواند، وقتى که نمازش تمام شد به حاضرین گفت: عجله نکنید و در جاى خود بنشینید، و به دیگران مژده دهید که این یکى از نعمت‌هاى الهى براى شما است، که هیچ کسى جز شما در این ساعت مشغول نماز خواندن نیست، یا فرمود: در این ساعت جز شما کسى نماز نمى‌خواند، ابو موسى گوید: با شنیدن این مژده از پیغمبر ﷺَّ شاد شدیم (و با شادى) برگشتیم».
«أعتم: به تأخیر انداخت. ابهار: نصف شد. على رسلكم: عجله

نکنید در جاى خود بمانید. يتناوب النّبيّ: به نوبت به نزد او مى‌رفتند».

376- حدیث: «ابْنِ عَبَّاس رضی الله عنه ٍ قَالَ: أَعْتَمَ رَسُولُ اللهِ ﷺ لَيْلَةً بِالْعِشَاءِ حَتَّى رَقَدَ النَّاسُ وَاسْتَيْقَظُوا، وَرَقَدُوا وَاسْتَيْقَظُوا؛ فَقَامَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ، فَقَالَ: الصَّلاَةَ فَخَرَجَ نَبِيُّ اللهِ ﷺ ، كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ الآنَ، يَقْطُرُ رَأْسُهُ مَاءً، وَاضِعًا يَدَهُ عَلَى رَأْسِهِ فَقَالَ: لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُصَلُّوهَا هكَذَا (قَالَ ابْنُ جُرَيْجٍ الرَّاوِي عَنْ عَطَاءٍ، الرَّاوِي عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ) فَاسْتَثْبَتُّ عَطَاءً كَيْفَ وَضَعَ النَّبِيُّ ﷺ عَلَى رَأْسِهِ يَدَهُ كَمَا أَنْبَأَهُ ابْنُ عبَّاسٍ، فَبَدَّدَ لِي عَطَاءٌ بَيْنَ أَصَابِعِهِ شَيْئًا مِنْ تَبْدِيدٍ، ثُمَّ وَضَعَ أَطْرَافَ أَصَابِعِهِ عَلَى قَرْنِ الرَّأْسِ ثُمَّ ضَمَّهَا، يُمِرُّهَا كَذلِكَ عَلَى الرَّأْسِ حَتَّى مَسَّتْ إِبْهَامُهُ طَرَفَ الأُذُنِ مِمَّا يَلِي الْوَجْهَ عَلَى الصُّدْغِ وَنَاحِيَةِ اللِّحْيَةِ، لاَ يُقَصِّرُ وَلاَ يَبْطشُ إِلاَّ كَذلِكَ، وَقَالَ: لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُصَلُّوهَا هكَذَا»(5 ).
--------
5- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة 24 باب النوم قبل العِشاء لمن غُلِب.
-----------
یعنی: «ابن عباس رضی الله عنه گوید: شبى پیغمبر ﷺ نماز عشاء را به تأخیر انداخت تا اینکه مردم خوابیدند و بیدار شدند و دوباره خوابیدند و بیدار شدند، آنگاه عمر بلند شد و گفت: نماز! (یعنى نماز را بخوانید) پیغمبر ﷺ از منزل بیرون آمد، انگار الآن همان لحظه‌اى است که نگاهش مى‌کردم و قطره‌هاى آب از موى سرش مى‌چکید و دستش را بر سرش گذاشته بود، پیغمبر ﷺَّ فرمود: اگر براى امّتم سخت و مشکل نمى‌شد به آنان دستور مى‌دادم که به این صورت، نماز بخوانند، (یعنى نماز عشاء را تا این وقت به تأخیر اندازند).
(ابن جریج که این حدیث را از عطاء و عطاء از ابن عباس روایت نموده است، مى‌گوید: از عطاء پرسیدم: چطور پیغمبر ﷺ دستش را بر سرش قرار داده بود؟ همانطورى که ابن عباس به او گفته است (برایم بیان نمایید) عطاء انگشت‌هاى دستش را مقدارى از هم جدا کرد، سپس اطراف انگشت‌هایش را بر اطراف سرش گذاشت و بعداً انگشت‌هایش را به هم فشرد (تا آب موهایش چکیده و خشک شود) و همینطور انگشت‌هایش را بر سرش مى‌مالید تا اینکه انگشت ابهامش به قسمت پایین گوشش که نزدیک به صورت و فک است اصابت مى‌کرد، انگشت‌هایش را که بر سرش مى‌مالید نه آهسته و نه باعجله بود، بلکه به حالت عادى بود، پیغمبر ﷺَّ فرمود: چنانچه براى امّتم سخت و مشکل نمى‌شد به ایشان دستور مى‌دادم که نماز عشاء را در این وقت بخوانند).
«استثبت: جستجو کردم. بدّد: از هم جدا نمود. قرن الرّأس: اطراف سر. صدغ: ما بین چشم و گوش. لا يقصر ولا يبطش: نه آهسته و نه باعجله بود».

باب 40:

#مستحب_بودن_خواندن_نماز_صبح_در_اول_وقتش_و_آن_هنگامى_است_که_تاریکى_آخر_شب_با_سفیدى_طلوع_فجر_بهم_آمیخته_مى‌شود_و_بیان_مقدار_قرآنى_که_در_نماز_صبح_خوانده_مى‌شود


377- حدیث: «عَائِشَة رضی الله عنها َ، قَالَتْ: كُنَّ نِسَاءُ الْمُوْمنَاتِ يَشْهَدْنَ مَعَ رَسُولِ اللهِ ﷺ صَلاَةَ الْفَجْرِ مُتَلَفِّعَاتٍ بِمُرُوطِهِنَّ، ثُمَّ يَنْقَلِبْنَ إِلَى بُيُوتِهِنَّ حِينَ يَقْضِينَ الصَّلاَةَ لاَ يَعْرِفُهُنَّ أَحَدٌ مِنَ الْغَلَسِ»(1 ).
-----
1- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 27 باب وقت الفجر.
---------------
یعنی: «عایشه رضی الله عنها گوید: معمولاً زن‌هاى ایمان دار در حالى که با چادر سر تا پاى خود را مى‌پوشانیدند براى نماز جماعت صبح به حضور پیغمبر ﷺ مى‌آمدند، وقتى که نماز را مى‌خواندند و به خانه‌هایشان بر مى‌گشتند، به علت تاریکى هوا هنوز کسى آنان را نمى‌شناخت».
«متلفّعات: خود را به زیر چادر کرده. مروط: لباسى است که از پشم یا خز ساخته مى‌شود. غلس: تاریکى آخر شب که با نور فجر آمیخته شود».

378- حدیث: «جَابِرِ بْنِ عَبْدِ الله رضی الله عنهما ِ، قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ ﷺ يُصَلِّي الظُّهْرَ بِالْهَاجِرَةِ، وَالْعَصْرَ وَالشَّمْسُ نَقِيَّةٌ، وَالْمَغْرِبَ إِذَا وَجَبَتْ، وَالْعِشَاءَ أَحْيَانًا وَأَحْيَانًا: إِذَا رَآهُمُ اجْتَمَعُوا عَجَّلَ، وَإِذَا رَآهُمْ أَبْطَوْا أَخَّرَ؛ وَالصُّبْحَ كَانُوا، أَوْ، كَانَ النَّبِيُّ ﷺ يُصَلِّيها بِغَلَسٍ»(2 ).
--------
2- أخرجه البخاري في: 9 كتاب مواقيت الصلاة: 27 باب وقت الفجر.
--------------
یعنی: «جابر بن عبدالله رضی الله عنهما گوید: پیغمبر ﷺ نماز ظهر را به هنگام شدت گرما (و زوال خورشید از وسط آسمان) مى‌خواند، و نماز عصر را وقتى مى‌خواند که خورشید هیچ تغییرى در نور و رنگش پدیدار نمى‌شد و نماز مغرب را بعد از غروب خورشید مى‌خواند، نماز عشاء را گاهى زود مى‌خواند و گاهى آن را به تأخیر مى‌انداخت، وقتى که مى‌دید مردم جمع شده‌اند، در خواندن نماز عشاء عجله مى‌کرد و وقتى که مى‌دید مردم از آمدن به مسجد تأخیر کرده‌اند نماز عشاء را به تأخیر مى‌انداخت و اصحاب، یا پیغمبرﷺَّ نماز صبح را وقتى مى‌خواندند که تاریکى آخر شب با نور طلوع فجر به هم آمیخته بودند».
«هاجره: نصف روز موقعى که هوا به شدّت گرم مى‌شود. والشمس نقيّة: خورشید تغییرى پیدا نمى‌کرد. وجبت: خورشید غروب کرده بود».

379- حدیث: «أَبِي بَرْزَةَ الأَسْلَمِيِّ، وَقَدْ سُئِلَ عَنْ وَقْتِ الصَّلَوَاتِ، قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ ﷺ يُصَلِّي الظُّهْرَ حِينَ تَزُولُ الشَّمْسُ، وَالْعَصْرَ، وَيَرْجِعُ الرَّجُلُ إِلَى أَقْصى الْمَدِينَةِ وَالشَّمْسُ حَيَّةٌ (قَالَ الرَّاوِي عَنْ أَبِي برْزَةَ: وَنَسِيتُ مَا قَالَ فِي الْمَغْرِبِ) وَلاَ يُبَالِي بِتَأخِيرِ الْعِشَاءِ إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ، وَلاَ يُحِبُّ النَّوْمَ قَبْلَهَا وَلاَ الْحَدِيثَ بَعْدَهَا، وَيُصَلِّي الصُّبْحَ، فَيَنْصَرِفُ الرَّجُلُ فَيَعْرِفُ جَلِيسَهُ؛ وَكَانَ يَقْرَأُ فِي الرَّكْعَتَيْنِ أَوْ إِحْدَاهُمَا مَا بَيْنَ السِّتِّينَ إِلَى الْمِائَةِ»( 3).
-----------
3 - أخرجه البخاري في: 10 كتاب الأذان: 104 باب القراءة في الفجر.
---------------------
یعنی: «از ابو برزه اسلمى درباره اوقات نمازهاى پنجگانه سؤال شد، گفت: پیغمبرﷺَّ نماز ظهر را به هنگام زوال خورشید از وسط آسمان مى‌خواند، نماز عصر را وقتى مى‌خواند که مردم بعد از نماز به آخر مدینه مراجعت مى‌کردند، هنوز رنگ و نور خورشید تغییر نمى‌کرد، (کسى که این حدیث را از ابو برزه روایت کرده است مى‌گوید: فراموش کرده‌ام که ابو برزه درباره وقت نماز مغرب چه گفت)، (ابو برزه گفت:) براى پیغمبر ﷺَّ مهم نبود که نماز عشاء تا گذشتن ثلثى از شب به تأخیر افتد ولى از خوابیدن قبل از نماز عشاء و حرف زدن بعد از آن خوشش نمى‌آمد، و نماز صبح را در وقتى مى‌خواند که اگر انسان بعد از اداى نماز به سوى رفیقش نگاه مى‌کرد او را مى‌شناخت، و پیغمبر ﷺَّ معمولاً در هردو رکعت نماز صبح یا در یکى از آن‌ها در حدود شصت الى صد آیه مى‌خواند».

باب 42:

#فضیلت_و_ثواب_نماز_جماعت_و_سخت_گیرى_در_ترک_آن

380- حدیث: «أَبِي هُرَيْرَةَ رضی الله عنه ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ ﷺ يَقُولُ: «تَفْضُلُ صَلاَةُ الْجَمِيعِ صَلاَةَ أَحَدِكُمْ وَحْدَهُ بِخَمْسٍ وَعِشْرِينَ جُزْءًا، وتَجْتَمِعُ مَلاَئِكَةُ اللَّيْلِ وَمَلاَئِكَةُ النَّهَارِ فِي صَلاَةِ الْفَجْرِ».
ثُمَّ يَقُولُ أَبُو هُرَيْرَةَ: فَاقْرَءُوا إِنْ شِئْتُمْ (إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا)»(1 ).
--------
1- أخرجه البخاري في: 10 كتاب الأذان: 31 باب فضل صلاة الفجر في جماعة.
---------------
یعنی: «ابو هریره رضی الله عنه گوید: شنیدم که پیغمبر ﷺَّ مى‌گفت: فضیلت نماز جماعت بر نماز تنهایى شما بیست و پنج برابر است، و فرشتگان شب و فرشتگان روز به هنگام نماز صبح با هم جمع مى‌شوند.
سپس ابو هریره گفت: اگر مى‌خواهید آیه 78 سوره اسراء را بخوانید: (همانا قرائت قرآن به هنگام صبح مورد شهادت و حضور فرشتگان است) ».

381- حدیث: « عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَر رضی الله عنه َ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ قَالَ: صَلاَةُ الْجَمَاعَةِ تَفْضُلُ صَلاَةَ الْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْرِينَ دَرَجَةً»(2 ).
---------
2- أخرجه البخاري في: 10 كتاب الأذان: 30 باب فضل صلاة الجماعة.
---------------
یعنی: «عبدالله بن عمر رضی الله عنه گوید: پیغمبر ﷺ فرمود: فضیلت و ثواب نماز جماعت نسبت به نماز فردى بیست و هفت برابر مى‌باشد».
«فذّ: تنهایى».
382- حدیث: «أَبِي هُرَيْرَة رضی الله عنه َ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ قَالَ: وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ آمُرَ بِحَطَبٍ فَيُحْطَبَ، ثُمَّ آمُرَ بِالصَّلاَةِ فَيُؤَذَّنَ لَهَا، ثُمَّ آمُرَ ُرَجُلاً فَيَؤُم النَّاسَ، ثُمَّ أُخَالِفَ إِلَى رِجَالٍ فَأُحَرِّقَ عَلَيْهِمْ بُيُوتَهُمْ، وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوْ يَعْلَمُ أَحَدُهُمْ أَنَّهُ يَجِدُ عَرْقًا سَمِينًا، أَوْ مِرْمَاتَيْنِ حَسَنَتَيْنِ لَشَهِدَ الْعِشَاءَ»(3 ).
---------
3- أخرجه البخاري في: 10 كتاب الأذان: 29 باب وجوب صلاة الجماعة.
----------------
یعنی: «ابو هریره رضی الله عنه گوید: پیغمبر ﷺ فرمود: قسم به کسى که جان من در دست اوست خواستم که دستور بدهم هیزم را جمع کنند آنگاه دستور دهم اذان را بگویند و نماز خوانده شود، و به یک نفر بگویم به جاى من امامت نماز را براى مردم بخواند و خودم پنهانى به نزد کسانى بروم (که به جماعت نیامده‌اند) و خانه‌هایشان را بر آنان به آتش بکشم، قسم به کسى که جان من در دست او است، اگر شما مى‌دانستید در صورت آمدن به جماعت یک تکه گوشت چرب یا دو پاچه خوب به شما مى‌دهند در نماز عشاء حاضر مى‌شدید». (یعنى مردم بیشتر به منافع مادى توجّه دارند تا اجر معنوى).
«عَرْق: تکه گوشت. سميناً: چرب. مرماتين: تثنیه مرماة است یعنى پاچه».

383- حدیث: «أَبِي هُرَيْرَة رضی الله عنه َ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ : لَيْسَ صَلاَةٌ أَثْقَلَ عَلَى الْمُنَافِقِينَ مِنَ الْفَجْرِ وَالْعِشَاءِ، وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِيهِمَا لأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا، لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ آمُرَ الْمُؤَذِّنَ فَيُقِيمَ ثُمَّ آمُرَ رَجُلاً يَؤُمُّ النَّاسَ، ثُمَّ آخُذُ شُعَلاً مِنْ نَارٍ فَأُحَرِّقَ عَلَى مَنْ لاَ يَخْرُجُ إِلَى الصَّلاَةِ بَعْدُ»(4 ).
-------
4- أخرجه البخاري في: 10 كتاب الأذان: 34 باب فضل العِشاء في الجماعة.
--------------
یعنی: «ابوهریره رضی الله عنه گوید: پیغمبر ﷺ فرمود: هیچ نمازى براى انسان‌هاى منافق از نماز صبح و عشاء سخت‌تر و سنگین‌تر نمى‌باشد، و اگر مى‌دانستند فضیلت و ثواب این دو نماز تا چه اندازه‌اى است حتماً براى خواندن آن‌ها با جماعت به مسجد مى‌رفتند و چنانچه به به هیچ وجه برایشان ممکن نمى‌شد که به مسجد بروند جز با سینه‌خیز، باز بخاطر کثرت ثواب آن با سینه‌خیز مى‌رفتند. و مى‌خواهم به مؤذن دستور دهم تا اذان بگوید و به کسى دستور دهم که امامت نماز را براى مردم بخواند، آنگاه یک شعله آتش بردارم، خانه‌هاى کسانى را که براى نماز جماعت نمى‌آیند بر روى آنان به آتش بکشم».

سوره احزاب (آیه ۵۶)

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَآئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَآ أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا (٥٦)

همانا خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود و رحمت می‌فرستند. ای اهل ایمان! بر او درود فرستید و آن گونه كه شایسته است، تسلیم او باشید

عکس نوشته!

باب 47:

#در_صورت_داشتن_عذر_جائز_است_جماعت_ترک_شود


384- حدیث: «عِتْبَانَ بْنِ مَالِكٍ، وَهُوَ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ ﷺ ، مِمَّنْ شَهِدَ بَدْرًا مِنَ الأَنْصَارِ، أَنَّهُ أَتَى رَسُولَ اللهِ ﷺ ، فَقَالَ يَا رَسُولَ اللهِ قَدْ أَنْكَرْتُ بَصَرِي، وَأَنَا أُصَلِّي لِقَوْمِي، فَإِذَا كَانَتِ الأَمْطَارُ سَالَ الْوَادِي الَّذِي بَيْنِي وَبَيْنَهُمْ، لَمْ أَسْتَطِعْ أَنْ آتِيَ مَسْجِدَهُمْ، فَأُصَلِّيَ بِهِمْ، وَوَدِدْتُ يَا رَسُولَ اللهِ أَنَّكَ تَأْتِينِي فَتُصَلِّيَ فِي بَيْتِي فَأَتَّخِذَهُ مُصَلًّى قَالَ، فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللهِ ﷺ : سَأَفْعَلُ إِنْ شَاءَ اللهُ قَالَ عِتْبَانُ: فَغَدَا رَسُولُ اللهِ ﷺَّ وَأَبُو بَكْرٍ حِينَ ارْتَفَعَ النَّهَارُ، فَاسْتَأْذَنَ رَسُولُ اللهِ ﷺ ، فَأَذِنْتُ لهُ، فَلَمْ يَجْلِسْ حَتَّى دَخَلَ الْبَيْتَ، ثُمَّ قَالَ: أَيْنَ تُحِبُّ أَنْ أُصلِّيَ مِنْ بَيْتِكَ قَالَ، فَأَشَرْتُ لَه إِلَى نَاحِيَةٍ مِنَ الْبَيْتِ فَقَامَ رَسُولُ اللهِ ﷺ فَكَبَّرَ، فَقُمْنَا فَصَفَّنَا فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ سَلَّمَ؛ قَالَ وَحَبَسْنَاهُ عَلَى خَزِيرَةٍ صَنَعْنَاهَا لَهُ، قَالَ، فَثَابَ فِي الْبَيْتِ رِجَالٌ مِنْ أَهْلِ الدَّارِ ذَوُو عَدَدٍ، فَاجْتَمَعُوا؛ فَقَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ: أَيْنَ مَالِكُ بْنُ الدُّخَيْشِنِ أَوِ ابْنُ الدُّخْشُنِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ: ذلِكَ مُنَافِقٌ لاَ يُحِبُّ اللهَ وَرَسُولَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ : لاَ تَقُلْ ذلِكَ، أَلاَ تَرَاهُ قَدْ قَالَ لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ، يُرِيدُ بِذلِكَ وَجْهَ اللهِ قَالَ: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: فَإِنَّا نَرَى وَجْهَهُ وَنَصِيحَتَهُ إِلَى الْمُنَافِقِينَ؛ فَقَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ : فَإِنَّ اللهَ قَدْ حَرَّمَ عَلَى النَّارِ مَنْ قَالَ لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ، يَبْتَغِي بِذَلِكَ وَجْهَ اللهِ»( 1).
--------
1- أخرجه البخاري في: 8 كتاب الصلاة: 46 باب المساجد في البيوت.
----------------
یعنی: «عتبان بن مالک یکى از اصحاب رسول ﷺَّ و شرکت کننده در جنگ بدر که از قبیله انصار بود، پیش پیغمبر ﷺ رفت و گفت: اى رسول خدا! چشمانم ضعیف و کم نور شده است و امام جماعت و پیشنماز قوم خودم مى‌باشم، وقتى که باران مى‌آید سیل در دره‌اى که بین منزل من و منزل ایشان است جارى مى‌گردد، نمى‌توانم به مسجد آنان بروم و نماز را براى ایشان به امامت بخوانم، اى رسول خدا! دوست دارم بیایى در منزل من نماز بخوانى، تا جایى را که شما در آن نماز مى‌خوانى مصلى (و محل نماز) خود قرار دهم، پیغمبر ﷺَّ به او فرمود: ان‌شاء الله بعداً این کار را انجام مى‌دهم، عتبان گوید: روز بعد پیغمبر ﷺ با ابو بکر به هنگامى که مدتى از طلوع خورشید گذشته بود آمدند، اجازه وارد شدن خواست و به او اجازه دادم، در هیچ جایى توقف ننمود تا اینکه وارد منزل شد، آنگاه فرمود: دوست دارى در کجاى خانه‌ات نماز بخوانم؟ عتبان گوید به نقطه‌اى از منزل اشاره کردم، پیغمبرﷺَّ بلند شد و تکبیر نماز را گفت و ما هم بلند شدیم و صف را تشکیل دادیم، پیغمبر ﷺَّ دو رکعت نماز خواند و سلام داد، عتبان گوید: پیغمبر ﷺ را براى صرف غذایى که از گوشت کوبیده برایش آماده کرده بودیم نگهداشتیم. عده فراوانى از اهالى محل هم آمدند و همه در آنجا جمع شدند، یکى از آنان گفت: مالک بن دخیشن یا پسر دُحْشُن کجا است (و چرا اینجا نیست؟) بعضى از آن‌ها گفتند: مالک منافق است، خدا و پیغمبرﷺَّ خدا را دوست ندارد، پیغمبر ﷺَّ فرمود: چنین حرفى را نگویید مگر نمى‌بینى که کلمه توحید (لا اله الّا الله) را مى‌گوید: و منظورش توحید و رضاى خدا است، آن مرد گفت: خدا و پیغمبرخدا از همه عالم‌ترند، ولى ما مالک را مى‌بینیم که دل و محبتش با منافق‌ها است، پیغمبر ﷺَّ فرمود: کسى که محض رضاى خدا کلمه لا اله الّا الله را بگوید، خداوند سوختن او را بر آتش حرام مى‌نماید.
«فثاب: آمد».

385- حدیث: «مَحْمُودِ بْنِ الرَّبِيعِ زَعَمَ أَنَّهُ عَقَلَ رَسُولَ اللهِ ﷺ ، وَعَقَلَ مَجَّةً مَجَّهَا مِنْ دَلْوٍ كَانَ فِي دَارِهِمْ، ثُمَّ حَدَّثَ عَنْ عِتْبَانَ حَدِيثَهُ السَّابِقَ»(2 ).
-------
2- أخرجه البخاري في: 10 كتاب الأذان: 154 باب من لم ير ردّ السلام على الإمام واكتفى بتسليم الصلاة.
----------------
یعنی: «محمود بن ربیع (که در آن موقع در سن پنج سالگى بود) مى‌گوید: (من موضوع حدیث سابق را به یاد دارم) (و رفتار و قیافه) پیغمبر ﷺ را هم به یاد دارم که مقدارى آب را از مشکى که در منزل عتبان بود در دهان ریخت و بعداً آن را به دور انداخت آنگاه محمود عین حدیث سابق را از عتبان روایت کرد».
«زعم: گفت. عقل: فهمید به یاد دارد. مجها: آب دهنش را به دور انداخت».

باب 48:

#جایزبودن_جماعت_در_نماز_سنت_و_خواندن_نماز_بر_حصیر_و_سجاده_و_جانمازى_و_پا_چه_و_هرچیز_دیگرى_که_پاک_باشد


386- حدیث: «مَيْمُونَة رضی الله عنها َ، قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللهِ ﷺَّ يُصَلِّي وَأَنَا حِذَاءَهُ، وَأَنَا حَائِضٌ، وَرُبَّمَا أَصَابَنِي ثَوْبُهُ إِذَا سَجَد. قَالَتْ: وَكَانَ يُصَلِّي عَلَى الْخَمْرَةِ»(1 ).
-------
1- أخرجه البخاري في: 8 كتاب الصلاة: 19 باب إذا أصاب ثوب المصلّى امرأته إذا سجد.
---------------
یعنی: «میمونه رضی الله عنها(همسر پیغمبر ﷺ ) گوید: پیغمبر ﷺ نماز را مى‌خواند، و من که در حالت حیض قرار داشتم در برابر او ایستاده بودم، هنگامى که سجده مى‌برد اکثر وقت لباس‌هایش به لباس‌هاى من مى‌خورد، میمونه گوید: پیغمبر ﷺ بر روى سجاده‌اى (که از برگ خرما ساخته شده بود) نماز مى‌خواند».