نگاهی تازه به معنی‌شناسی
نوشته : فرانک ر. پالمر
ترجمه : دکتر کورش صفوی

  ذهن و زبان
نوشته: نوآم چامسکی
دکتر کوروش صفوی
تهران: انتشارات هرمس
سال چاپ: ۱۳۷۷

🍁 فرهنگ آکسفورد واژهٔ ترجمه‌ناپذیر «گیگیل» را وارد انگلیسی کرد

گاهی برای توصیف چیزی یا وضعیتی کلمه کم می‌آوریم. این اتفاق ممکن است در هر زبانی بیفتد. مثلاً برای توصیف احساس‌مان در زمان دیدن موجودی فوق‌العاده دوست‌داشتنی، مثلاً گربه‌ای ملوس، چه تک‌واژه‌ای داریم؟ فرهنگ انگلیسی آکسفورد برای پرکردن جای خالی این کلمه در زبان انگلیسی واژه‌ای را از زبان تاگالوگ فلیپین وام‌ گرفته و به فهرست کلمات «ترجمه‌ناپذیر» خود اضافه کرده است: «گیگیل» (Gigil)

در فرهنگ آکسفورد آمده است که «گیگیل» احساسی فوق‌العاده شدید است که سراسر وجود را فرا می‌گیرد، احساسی که می‌تواند ناشی از خشم از چیزی باشد، یا برعکس ناشی از شوق یا لذت، مثلاً هنگام دیدنِ شخص یا چیزی بسیار عزیز و دوست‌داشتنی، احساسی که باعث می‌شود مشت‌های‌مان را گره کنیم، دندان‌های‌مان را به هم فشار دهیم یا موجودی عزیز و دوست‌داشتنی را محکم در آغوش بفشاریم یا بخواهیم آن را نیشگون بگیریم. (کانال بی‌بی‌سی فارسی؛ ۱۴۰۴/۱/۷)

🔗 Gigil: An intense feeling caused by anger, eagerness, or the pleasure of seeing sb or sth cute or adorable ... (OED)

#️⃣ #واژه‌شناسی #ترجمه‌ناپذیری

خشونت کلامی در دنیای مجازی

#علیرضا_عبداللهی‌نژاد
#نوشین_مجلسی

🇮🇷 @linguiran

Ecolinguistics Education directory
@ecolinguistics

https://www.whp-journals.co.uk/PP/issue/view/88
Plant Perspectives: An Interdisciplinary Journal
Volume 1, Issue 1, 2024 (Full Issue)
#journal #article
@ecolinguistics

حالا کو تا شنبۀ سرنوشت‌ساز!

جنگ حالا حالاها طول می‌کشد. حالا کو تا تمام بشود!» (از کتاب «پابرهنه‌ها»، نویسنده: زاهاریا استانکو. مترجم: احمد شاملو، ص ۵۴۶)


اندر تحول «کو» kū از مفهوم «مکان» به مفهوم «زمان».

واژۀ kū در دستور زبان پهلوی (آموزگار و تفضلی۷۲:۱۳۹۲)، به عنوان پرسش‌واژه با مفهوم «کجا»، حرف ربط با مفهوم مکانیِ «جایی‌که» و نیز حرف ربط برای بیان هدف و نتیجه «تا این‌که» معرفی شده است.

مکنزی (۱۰۱:۱۳۹۰) kū را، هم به تنهایی و هم با واژۀ gyāg («جا» = kū gyāg) به مفهوم  «کجا» ثبت کرده‌است. او نیز برای kū، رمزگذاری مفهوم هدف و نتیجه «تا این‌که» و متمم‌ساز «که» را متصور است.

1. ud bunag kū gyāg dārēd?

و مکان در کجا دارد؟ (مینوی خرد، تفضلی، 1379، ص 58)

2. kang-diz kū gyāg ēstēd?

کَنگ‌دز کجا قرار دارد؟ (مینوی خرد، تفضلی، 1379، ص 69)


3. ātaxš gōwēd kū nē waxšēm ud āb gōwēd kū nē tazēm.

آتش گوید که: «روشنی ندهم» و آب گوید که: «نتازم (= جریان نیابم)». (زند بهمن یسن، راشد محصل، 1370، ص19).


حسن دوست (۲۲۷۴:۱۳۹۵) نیز kū را ادات پرسش با معنای «کجا» و از  kuθra یا  kuθa اوستایی با معنی مکانی «کجا» و «به کجا» دانسته است. kū در پارتی نیز یک حرف ربط با مفهوم مکانی «جایی‌که» قلمداد شده است (رضایی باغ‌بیدی ۱۲۱:۱۳۸۱).

4. ud az kū mad hēm ud abāz ō kū šawēm.

از کجا آمده‌ام، و باز به کجا می‌روم؟ (چیده اندرز پوریوتکیشان، گشتاسب و حاجي‌پور، 1398).

استاد اندیشمندم، دکتر احسان چنگیزی، نیز اشاره فرمودند که kū در متون، گاه نقش «نشانۀ استانده» در ساخت تفضیلی را بر عهده داشته است، چیزی مثل «از» در ساخت تفضیلی فارسی امروز.

5. u-šān āmēzišn andar tan hubōytar hēnd; kū mušk ud ambar ud *kāpūr.

آمیزه‌ها در تن ایشان خوشبوی‌تر از مشک و عنبر و کافورند (گزیده‌های زاد اسپرم، راشدمحصل، 1385، ص 107)

در فارسی نو متقدم، همانند دورۀ میانه، «کو» معنای مکانی داشته است:

۶. عقلی تمام باید تا دل قرار گیرد
عقل از کجا و دل کو تا برقرار دارم (سعدی).

با وجود این، به نظر می‌رسد که امروزه «کو»، علاوه بر معنای مکانی، در بافتی خاص، به معنایی زمانی نیز اشاره دارد و تحولی از «مکان» به «زمان» را به نمایش می‌گذارد.

زنده‌یاد ابوالحسن نجفی (۱۱۸۷:۱۳۸۷) در اثر وزینشان «فرهنگ فارسی عامیانه» ذیل مدخل «کو»، به موارد این کاربرد اشاره می‌کند و بر آن است که «کو» در ساخت مذکور، مفهوم زمانی«خیلی مانده است تا (فلان وقت)» را رمزگذاری می‌کند:


۷. هنوز خیلی وقت داریم، حالا کو تا ساعت هشت(درازنای شب، ۱۹۵).

۸. حالا حالاها  کو تا زمستان (نون والقلم، ۶۰).

۹. این تازه قدم اول است پسر، تازه شده‌ای دیپلمه، کو تا برسی به جایی (بادها، ۲۰۶).

هاینه و کوتوا (۳۲۳:۲۰۰۴) در اثر درخشانشان
World Lexicon of Grammaticalization

بارها در توصیف روندهای دستوری‌شدگی در زبان‌های دنیا به این واقعیت زبانی اشاره می‌کنند که بسیاری از مفاهیم زمانی از دلِ منابع مکانی پا به عرصۀ وجود می‌گذارند‌.

تحولی که از رهگذر آن، معنایی عینی (مکان) در جهت خلق معنایی انتزاعی (زمان)، به خدمت گرفته می‌شود. 

تحول معنایی «kū»، پنداری‌، از آن جمله است.

https://hottg.com/HistoricalLinguistics

مجموعە مقالات
درباره_زبان_و_جامعه_شناسی

@linguisticsacademy

تاثیر فلسفه هگل در زبان شناسی سوسور

Agreement, Information Structure, and Differential Object Marking in Kalhori Kurdish
https://jrl.ui.ac.ir/article_24291.html?lang=en
@linguisticsacademy

«درست» و «غلط» از زبان بلومفیلد - بخش نخست



ترجمه‌ی دکتر علی‌محمد حق‌شناس
■
بازنشر در قالب متن دیجیتالی‌شده‌ی جست‌وجوپذیر و خوش‌خوان
در بخش "جستارهای برگزیده از منبع‌های دیگر" وب‌گاه

انتشار: نشریه‌ی نشر دانش، مهر و آبان ۱۳۷۳ شماره ۸۴

از متن:

مطلب زیر بخشی از فصل آخر کتاب زبان، نوشتۀ لئونارد بلومفیلد، است. زبان را بلومفیلد در سال 1933 منتشر ساخت و تا آغاز دوران چامسکی بر کل حوزۀ زبان‌شناسی سلطۀ بلامنازع داشت، و اکنون نیز در ردیف آثار معتبر و کلاسیک در این حوزه به‌شمار است.
در بخش زیر، بلومفیلد به شرح مسائلی در زمینۀ زبان و خط انگلیسی می‌پردازد که عیناً در زمینۀ خط و زبان فارسی نیز مطرح است. مترجم فارسی کتاب زبان بدان امید که شرح مشکلات دیگران در زمینۀ خط و زبان بتواند به درک و حل درست‌تر مشکلات خود ما در این زمینه‌ها کمک کند، اقدام به انتشار جداگانۀ این بخش کرد.

■متن کامل را در INSTANT VIEW بخوانید■


■ فرسته‌ی موقت


via zabandad.com

RESEARCH ENVIRONMENT

The PhD position will be hosted within the MAGNET team at Inria Lille [1], in partnership with with the SCALAB group at University of Lille [2] in an effort to strenghten collaborations between these two research teams, and specifically to foster cross-fertilizations between Natural Language Processing (NLP) and psycholinguistics. The MAGNET is actually evolving into a new interdisciplinary research group focusing on cognitively-grounded computational, neural-based models of language and reasoning.


RESEARCH PROJECT

This PhD project investigates semantic memory through complementary contrastive and integrative approaches, at the intersection of cognitive psychology and natural language processing. The overarching goal is to better understand the semantic capacities of large language models (LLMs) by comparing them to human cognition, and to improve these models using cognitively inspired learning biases.

The first research axis focuses on contrastive evaluation: we will design robust probing and prompting techniques to analyze how different families of LLMs (e.g., auto-regressive vs. masked models)
encode and organize semantic knowledge. Models will be evaluated on datasets from experimental psychology, such as typicality norms (e.g., Rosch) and semantic feature norms (e.g., McRae, Buchanan), possibly
including new data collection. The goal is to assess whether and how these models exhibit well-known properties of human semantic memory such as taxonomic and prototypical organization, semantic feature sharing
and inheritance, and polysemy —building upon preliminary work carried out in the team [3, 4, 5]. In addition, we intend to explore the structure of representations in vision-language models to investigate how multi-modal grounding shapes semantic memory, in light of findings from blind populations and developmental theories that challenge the necessity of visual input for acquiring rich word meanings.

The second axis focuses on integrative modeling, aiming to develop LLMs with inductive biases inspired by human cognitive development. Drawing from developmental psycholinguistics and findings in semantic memory acquisition, we will explore how representations evolve in humans and model this process in artificial learners. We will experiment with training regimes that control input volume, syntactic complexity, and curriculum structure. Longitudinal corpora and multimodal input (e.g., visual and symbolic data) will be used to simulate developmental conditions. This approach is directly inspired by recent initiatives such as the BabyLM benchmark campaigns, which promote the design of smaller, more data-efficient language models grounded in child language learning. Our goal is to integrate such developmental constraints into the architecture and training of LLMs in order to foster interpretability, efficiency, and cognitive plausibility. In both axes, both English and French data will be considered.


REQUIREMENTS

Applicants should hold a Master’s degree (or equivalent) in one or more of the following fields: Computational Linguistics, Natural Language Processing, Artificial Intelligence, Machine Learning, Cognitive Science.
Strong programming skills (Python preferred), a solid foundation in empirical research methods, and an interest in interdisciplinary work combining formal, computational, and experimental approaches are
highly desirable.


APPLICATION PROCESS

Applications will be considered until the position is filled. However, you are encouraged to apply early as we shall start processing the applications as and when they are received. Applications, written in
English or French, should include a brief cover letter with research interests and vision, a CV (including your contact address, work experience, publications), and contact information for at least 2
referees. Applications (and questions) should be sent to Pascal Denis ([email protected]) and Angèle Brunellière ([email protected]).

University of Michigan Job Posting: Linguistics Lab Manager
Market Title: Research Technician Senior
Salary Range: $43,000 - $48,000
Note: Higher salary possible for exceptionally qualified candidates. This position is funded with a combination of general and grant/research funds with a guaranteed first year of funding entirely from general funds. The department’s long-term goal is to make this a permanent position.

How to Apply

A cover letter is required for consideration for this position and should be attached as the first page of your CV. The cover letter should address your specific interest in the position and outline skills and experience that directly relate to the position. Please include contact information for three references. Candidates that do not include a cover letter with their resume may not receive full consideration for the position. Applications need to be submitted through the UM Job Portal at this link: https://careers.umich.edu/job_detail/263234/linguistics-lab-manager. Review of dossiers will begin on May 26th. Applications will be open until the position is filled. The (flexible) starting date of the position is August 15th, 2025. Questions can be directed to [email protected].

Job Summary

Applications are invited for a technician/lab manager to provide technical support for research labs in the Department of Linguistics at the University of Michigan. The department is equipped with EEG, dual electromagnetic articulography (EMA) systems, EGG, ultrasound, oral/nasal airflow measurement system, pupillometry equipment, and eye-tracking equipment. Familiarity with one or more of these laboratory techniques is a plus, although not required. The appointed technician will join a vibrant department conducting research in various areas of linguistics. While not necessary, we hope the candidate will have an interest in linguistic research and will engage in research in many ways.

Responsibilities

Manage and support lab hardware / software (EEG, EMA, airflow, ultrasound, eye-tracking, etc.)
Assist with experiment setup, software scripting, and data processing pipelines (Python, MATLAB, R)
Train and onboard lab users (faculty, students); maintain documentation and equipment logs
Support data collection and assist with preliminary analyses for research projects

Coordinate research compliance (IRB, data storage) and collaborate with administrative team

Qualifications

PhD or MA with significant experience in relevant subject areas (linguistics, computational linguistics, cognitive science, computer science, psychology, or related field).
Expertise in programming and computational proficiency are required.
Specific experience with Python, MATLAB, R, signal processing, machine learning, and time series analyses would be particularly useful but is not a prerequisite; an eagerness to learn and expand knowledge in these areas is expected.
Knowledge of statistics is a plus.
Expertise in one or more of the above-mentioned laboratory techniques is a plus.

Interest in working in an interdisciplinary setting.

Work Schedule and Benefits

This position is 100% (40 hours per week) throughout the year. Flexibility is required in order to be present on campus as needed to complete job responsibilities. In addition to a career filled with purpose and opportunity, the University of Michigan offers a comprehensive benefits package to help you stay well, protect yourself and your family, and plan for a secure future. Benefits include:

Many choices for comprehensive health insurance
Dental and vision insurance
Life insurance
Flexible spending accounts for healthcare and dependent care expenses
Maternity and paternity leave

Additional information on benefits can be found at https://careers.umich.edu/benefits.

📑 استعاره در رنگ‌واژه‌های زبان فارسی، معصومه زارعی و شهلا رقیب‌دوست (۱۴۰۲)

#مقاله

از همگانی های زبانی چامسکی تا همگانی های معنایی در هوش مصنوعی
این پژوهش بسیار جالب و خلاقانه در زمینه هوش مصنوعی، ایده ای را که افلاطون ۲۵۰۰ سال پیش مطرح کرده بود را به بوته آزمایش می گذارد و نشان می دهد که همه مدل های زبانی علیرغم تفاوت در معماری و داده، در نهایت مفاهیم را به شکل مشابهی رمزگذاری می کند.
این مقاله (از دانشگاه کرنل) با استفاده از روش vec2vec، توانستند از روی برادرهای عددی (embeddings)اطلاعات حساسی مثل بیماری های ثبت شده در پرونده های پزشکی یا محتوای ایمیل های خصوصی را بدون دیدن متن اصلی بازیابی کنند.
همچنین نشان می دهد که مدل های هوش مصنوعی همگی به نوعی به یک«زبان جهانی معنا» می رسند و اثبات نظریه افلاطون را رقم می زند.
افلاطون می گفت:
پشت هر چیزی که در دنیا می بینیم، یک «حقیقت جهانی وثابت» وجود دارد که همه ی چیزها فقط سایه های از آن هستند. یعنی معناها و مفاهیم واقعی، مستقل از ظاهر و زبان، در جایی عمیق تر و مشترک وجود دارند.

آنچه که در علم زبانشناسی نوین به عنوان همگانی های زبان مطرح شده، نیز وام دار همین نظریه افلاطون است.
Arxiv.org/pdf/2505.12540
@ComputationallinguisticsNLP

تاثیر فلسفه هگل در زبان شناسی سوسور

مقاله‌ای در حوزه صرف ساختی

زبان مقاله: انگلیسی

سال انتشار: 2024

محل انتشار:

زبان‌پژوهی /‌ دانشگاه الزهرا

نویسندگان:

دکتر زلفا ایمانی

دکتر فریبا قطره

دکتر سمیه حنان

لینک دانلود رایگان مقاله:

https://zabanpazhuhi.alzahra.ac.ir/article_7474.html






My Instagram Account

@advanced.english.institute

@linguisticsacademy
نظریه‌ی ژاک لاکان درباره‌ی زبان
ترجمه: آیدا مقصودی

📝📝📝
🔹 استعاره‌های عامدانه 🔹
Deliberate metaphors

چند هفته پیش که سرگرم تماشای بازی پرتب‌وتاب و دلچسب فوتبال میان تیم‌های اسپانیا و پرتغال در فینال لیگ ملت‌های اروپا بودم، چشمم به هنرنمایی جادوآمیز و خیره‌کنندۀ پاهای بازیکنان بود و گوشم به گزارشگر شبکۀ پرشیانا اسپورت.
گزارشگر که از شور و گرمای بازی به هیجان آمده بود، دست‌به‌استعاره شد و چهار مورد استعارۀ عامدانه به کار برد. گفتنی است که استعارۀ عامدانه به استعاره‌ای گفته می‌شود که گوینده/نویسنده آن را به‌طور خودخواسته و آگاهانه و با قصد تغییر چشم‌انداز در شنونده/خواننده به کار می‌‌برد.

۱- لیائو مثل یه بمب ساعتیه؛ هر لحظه منتظر انفجارش باشید.
۲- با کجای پاش تونست همچین پاسی رو بفرسته؟! واقعاً یه مهندسه، یه مهندس فوتبالی.
۳- این قطار پیشرو پرتغالی‌ها، رافائل لیائو.
۴- این دیگه بازی فوتبال نیست، جنگ برای بقاست.

گزارشگر به کمک استعاره‌های ۱ تا ۳ میزان مهارت، تکنیک و سرعت بازیکنان را برجسته کرده و به کمک استعارۀ ۴ تلاش و تقلای سخت بازیکنان دو تیم برای پیروزی را برجسته می‌سازد.
✏️✏️✏️✏️

استعارۀ عامدانه را معمولاً در برابر استعارۀ نهادینه (متعارف/مرسوم) به کار می‌برند. استعاره‌های نهادینه برخلاف استعاره‌های عامدانه، به‌طور ناخواسته و نادانسته به کار می‌برده می‌شوند و خود گوینده از استعاری بودن آنها آگاه نیست. نمونه‌های زیر استعارۀ نهادینه هستند که در ذهن و زبان ما جایگیر و نهادینه شده‌اند.
- همۀ وقتم را هدر دارم.
- باید سعی کنم کمی زمان بخرم.
- روزها مثل برق و باد می‌گذرن.
- داریم به فصل گرما نزدیک می‌شیم.

در پیوند با استعاره‌های عامدانه و نهادینه، اصطلاح استعاره‌های زنده و مرده نیز در میان استعاره‌پژوهان به چشم می‌خورد و بحثی چالش‌انگیز است. برخی استعاره‌های نهادینه را مرده می‌نامند، زیرا این استعاره‌ها واژگانی شده‌اند و رنگ و لعاب استعاری خود را از دست داده‌اند، و استعاره‌های عامدانه را زنده می‌خوانند چرا که گوینده و شنونده از استعاری بودن آنها آگاهند. اما برخی دیگر دیدگاهی دیگرگونه دارند و استعاره‌های نهادینه را زنده می‌پندارند، زیرا می‌گویند که این استعاره‌ها کاربرد فراوانی در زبان روزمره دارند و نقشی کلیدی در اندیشه و استدلال ما بازی می‌کنند و از این رو، استعاره‌هایی زنده‌اند که ما با آنها زندگی می‌کنیم.
به هر روی، استعاره خواه مرده و خواه زنده، خواه سرحال و خواه نیمه‌جان، خواه نوزاد و خواه کهنسال و حتی خواه در بستر بیماری و خواه لب‌ گور همچنان موضوعی پرکشش، اندیشه‌خیز و چالش‌انگیز است.

#استعاره
#پارسابامشادی
#پارسا_بامشادی
🆔 @cog_linguistics