الحکمة المتعالية، نامی اشتباه بر اسفار اربعه

در مورد نامیده شدن اسفار ملاصدرا به الحکمة المتعالية، تاریخچه واضحی در دست نیست؛ اما بی‌شک نامگذاری اسفار به حکمت متعالیه اشتباه است! [سخن در اسفار است نه کل مکتب فلسفی وی]
الحکمة المتعالية نام کتاب دیگری از ملاصدراست؛ وی در الشواهد الربوبية، ذیل بحث وجود ذهنی، مطالب بیشتر را به دو کتاب دیگرش ارجاع داده و می‌گوید در اسفار اربعه این مطلب را بسط و شرح مفصل داده، و در حکمت متعالیه، بسط و شرح متوسط، و در اینجا هم به اقتصار؛ عین کلام او چنین است:
واعلم أن لهذه المسألة على هذا الوجه الذي أدركه الراسخون في الحكمة مدخلا عظيما في تحقيق المعادين الجسماني والروحاني وكثير من المقاصد الإيمانية ولهذا بسطنا القول فيها في «الأسفار الأربعة» بسطا كثيرا، ثم في «الحكمة المتعالية» بسطا متوسطا، واقتصرنا هاهنا على هذا القدر إذ فيه كفاية للمستبصر.
ملاصدرا، الشواهد الربوبیة، ص۳۴، تصحيح: سيد جلال الدين آشتيانی؛ ناشر: ستاد انقلاب فرهنگی- مركز نشر دانشگاهی.

آشتیانی در تصحیح رساله المسائل القدسیة، اشاره کرده ‌که عنوان این رساله در برخی نسخه‌ها المسائل القدسیة في الحکمة المتعالية درج شده است.

درباره الشواهد الربوبية:
https://hottg.com/kalam_shia/419

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia

«فلسفه عربی»
هانری کربن و دلایل او برای صحیح نبودن اصطلاح «فلسفه اسلامی»

هر چند که از «فلسفه مسیحی» سخن می‌گوییم ولی نمی‌توان وجود «فلسفه اسلامی» را پذیرفت؛ زیرا دشوار می‌توان به این قائل بود که فلاسفه در اسلام ادغام شده باشند و مطالبشان همان مطالب اسلام باشد.
دین اسلام بر شریعت پیامبر اسلام مبتنی است، اما خاستگاه فلسفه هرمس است و باید فیلسوفان را جماعتی بدانیم که در اسلام، تفکرات گنوسی را ادامه داده‌اند.
✦༅✿༅✦═༅༅═┅──

▪️اصطلاح «فلسفه عربی»، یقینا با طرحی که درسنامه‌های قدیمی تاریخ فلسفه از آن عرضه کرده‌اند، منطبق است. «فلسفه عربی» با کِندی آغاز شد و با فارابی و ابن سینا به اوج خود رسید.

▪️برای رفع مشکلِ ایرانی بودن برخی فلاسفه و مشکلِ گنجیدن آنها ذیل «فلسفه عربی» پیشنهاد شده است که اصطلاح «فلسفه اسلامی» را حفظ کنیم و همانطور که از «فلسفه مسیحی» سخن می‌گوییم وجود فلسفه اسلامی را نیز بپذیریم؛ اما دشوار می‌توان به این نظریه قائل بود که فلاسفه در اسلام ادغام شده باشند.

▪️ابن عربی می‌گوید علم فیلسوفان، از نوعی متفاوت با علم دین است. در حالی که دین اسلام بر شریعت پیامبر اسلام مبتنی است علم فیلسوفان بر شریعت ادریس بنا شده است.
بنابراین کلام، ابن عربی خاستگاه فیلسوفان را هرمسی می‌داند. و در حقیقت هرمس، پدر حکیمان و نیای فیلسوفان است.
تلقی ادریس به منزله «پیامبر فیلسوفان» یعنی فیلسوفان را جماعتی بدانیم که در اسلام، تفکرات گنوسی را ادامه داده‌اند.

هانری کربن، ابن‌سینا و تمثیل عرفانی، ص۱۰۶-۱۰۵. (عین کلام او در تصویر فوق قابل ملاحظه است)

✍پست‌های مرتبط:
دکتر قوام صفری و نقلِ قابل قبول نبودن وجود فلسفه اسلامی:
https://hottg.com/kalam_shia/491

داوری اردکانی و بیان عدم وجود مطلب تازه در فلسفه اسلامی:
https://hottg.com/kalam_shia/492

داوری اردکانی و معنای فلسفه اسلامی:
https://hottg.com/kalam_shia/508
#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia

فارابی چه زبان‌هایی می‌دانست؟

دکتر نصرالله حکمت در این سخنرانی خود، تسلط فارابی بر زبان‌های مختلف از جمله یونانی را ادعای باطل مستشرقین با هدف نسبت دادن انتحال به فارابی دانستند؛ و اعلام کردند همانطور که در کتاب خود آورده‌اند، فارابی سه زبان بیشتر نمی‌دانست: فارسی، سغدی، عربی.

✍ تعلیقه: ایشان در کتاب خود به جای سغدی، ترکی آورده‌اند _و می‌دانیم سغدی ربطی به ترکی ندارد_ و درباره فارابی نوشته‌اند:
«به زبان فارسی و ترکی سخن می‌گفته»
نصرالله حکمت، زندگی و اندیشه حکیم ابونصر فارابی، ص۷۴

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia

وظیفه و کارکرد تاریخ فلسفه

وظیفه تاریخ فلسفه نه فقط اِخبار تاریخ، بلکه اخبار از بستر علّی پیدایش و پیشرفت مفاهیم فلسفی است؛ بیان اینکه به چه علت قاعده الواحد، اصالت وجود، وجود ذهنی و... در فلسفه اسلامی مطرح شد، بر عهده درس تاریخ فلسفه است.

تقلیل بحث تاریخ فلسفه به تاریخ سَنوی، یکی از دلایل کسل‌کننده بودن و حتی بی‌ارزش بودن تاریخ فلسفه است.
اینکه دکارت قبل از اسپینوزا می‌زیست یا بعد از او، این علم نیست، و تاریخ سنوی است؛ اما اینکه نسبت تاریخ فلسفه دکارت و اسپینوزا چگونه بود، این تاریخ مفهومی فلسفه است.

وظیفه تاریخ فلسفه آشکار کردن بسترها و چرایی اندیشه‌ها و افکار است.
اگر به تاریخ فلسفه اهمیت بدهیم عده‌ای نخواهند توانست با تبلیغات و انتحال آثار دیگران، برای خود جایگاهی ایجاد کنند؛ مثلا آنچه ملاصدرا در مسأله اتحاد عقل و عاقل و معقول گفته است ارسطو و دیگران هم گفته بودند ولی تبلیغات نکرده بودند که بر من الهام شد و...
اگر تاریخ فلسفه و سیر آن صحیح تبیین شود، دیگر از ملاصدرا پذیرفته نخواهد شد که مدام بگوید او اول فردی است که فلان مطلب را کشف کرده است.

دکتر مهدی قوام صفری، درسگفتار تاریخ فلسفه اسلامی، دانشگاه تهران، جلسه اول

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia

سیطره حکمت متعالیه و کم‌اهمیت کردن مطالعات تاریخی

پست‌های مرتبط:
https://hottg.com/kalam_shia/485
https://hottg.com/kalam_shia/441

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia

‌
کلاس‌های احساسی و شعارگونه برخی اساتید فلسفه!
و فراتر از آن، تناقض‌گویی در آنِ واحد!

دکتر سیدمحمدتقی چاوشی¹، در جلسه اول تدریس تاریخ فلسفه اسلامی ضمن تکرار ادعای باطل تبعید ملاصدرا توسط فقها²، به طعنه زدن به فقیهان پرداخته و از نهراسیدن‌ درباره شنیدن سخنان و اندیشه‌ها سخن می‌گوید.

همو در همان جلسه درباب معرفی کتب تاریخ فلسفه به دانشجویان می‌گوید:
▪️کتاب ماجد فخری به درد نمی‌خورد، نخوانید آقا!
▪️تاریخ فلسفه اسلامی مصطفی ملکیان را نخوانید، من البدو الی الختم‌ مخدوش است
الحمدلله من یک خط هم از ملکیان نخوانده‌ام!
▪️کتاب درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی زیر نظر محمد فنایی، [چاپ انتشارات سمت و موسسه امام خمینی] را نخوانده‌ام؛ اما مطمئنم چیزی توش نیست!

سید محمدتقی چاوشی، تاریخ فلسفه اسلامی، جلسه اول [مدرسه آفاق حکمت]


۱. جالب آنکه حتی یک دانشجو به ایشان اشکال نکرد که استاد، اگر نهیب دادن از خواندن مطلبِ باطل، ترسیدن از اندیشه است پس چرا خودتان این اندازه می‌هراسید و مدام می‌گویید فلان کتب را نخوانید؟
و اگر نهیب دادن از خواندن مطلب باطل، ترسیدن از منحرف شدن فردِ مبتدی است، پس چرا به فقها اشکال می‌کردید؟ یا تناقض نگویید، یا حرفهای شعاری سرندهید که نباید از اندیشه‌ها ترسید!! ترس از اندیشه وقتی مذموم است که پاسخی برایش نداشته باشیم، نه زمانی که ترس بخاطر منحرف شدن مبتدیان باشد.

۲. مطلب عجیب بعدی اینکه، آقایان حتی کتب هم‌مسلکان خود را هم نخوانده رد می‌کنند، چه رسد به کتب متکلمین و منتقدان فلسفه! طُرفه آنکه فیلسوفی کتاب فیلسوفِ دیگری را چنین نخوانده رد می‌کند و زنهار می‌دهد، اما اگر همین زنهار را فقیه بعد از مطالعه انجام دهد، با عنوان تکفیر شدن از جانب فقها!! گوش فلک را کَر می‌کنند!

۳. در این تناقض‌گویی فرق خاصی بین اساتید فلسفه اسلامی و فلسفه غرب وجود ندارد، و گرایش ایشان نیز فلسفه غرب است، ولی چنان عاشق و شیفته ملاصدرا هستند که رد و قبول صدرا را ملاک باسواد و بی‌سواد بودن اشخاص می‌دانند؛ جالب آنکه چنان عاشق ملاصدرا هستند که معتقدند شناخت هویت ایرانی ما بدون شناخت صدرا مقدور نیست!
#تاریخ_فلسفه_اسلامی
#نگاه_عاشقانه_و_احساسی_بجای_تعقل
--------------------------------
1. استادیار گروه پژوهشی فلسفه غرب، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2. https://hottg.com/kalam_shia/415

ملاصدرا | فردوسی | تشکیک و اصالت وجود


می‌گویند:

"ملاصدرا در اسفار می‌گوید هیچ سخنی پاک‌تر و شریف‌تر از این بیت الفردوسی القدوسی گفته نشده که:
جهان را بلندی و پستی تویی
ندانم چه‌ای هرچه هستی تویی
به نظر علت این توجه ملاصدرا این است که در مصرع اول فردوسی نوعی اندیشه تشکیک وجود را بیان می‌کند و در مصرع دوم اندیشه اصالت وجود را، که هر دو از اصول اصیل حکمت متعالیه هستند".¹


✍ تعلیقه:
نمی‌دانیم اگر این ادعا در قبر به گوش خود فردوسی برسد او چه واکنشی ممکن است نشان دهد، اما تصور کنید کسی از منتقدین ملاصدرا ادعا می‌کرد ریشه‌های اصالت وجود و تشکیک وجودِ ملاصدرا پنج قرن قبل از او در شاهنامه فردوسی بیان شده بود و به همین بیت اشاره می‌کرد، واکنش مدافعان مکتب صدرا چه بود؟ آیا از این ادعای خود که حکمت متعالیه الهامی الهی بر ملاصدرا بود دست برمی‌داشتند؟!
مدافعان ملاصدرا، از یکسو ادعاهای عجیب درباره ابداعات فلسفی توسط وی را دارند، و از دیگر سو هر کلامِ بی‌ربطی را برای اثبات سخنان وی شاهد می‌گیرند.
وقتی از چنین کلامِ پرتی، چنین نتیجه‌گیری‌هایی انجام می‌شود طبیعی است هر آیه و روایت متشابهی را نیز بدون فهم دقیق، مؤید نظرات وحدت وجودی و... خود بدانند.

#نگاه_عاشقانه_و_احساسی_بجای_تعقل

------------------------------
۱. این مطلب با تفاوت‌های اندک در برخی الفاظ، اخیرا در کانال‌های تلگرامی فلسفی متعددی تکرار شده بود.

پست مرتبط:
https://hottg.com/kalam_shia/616

انسان، مجبوریست در صورتِ مختار!

شرح دیدگاه جبری ابن‌سینا و فلاسفه توسط دکتر حسن انصاری

جلسه دوم از درسگفتار الهیات اسلامی به مثابه تاریخ(دقیقه ۵۸:۵۰ تا دقیقه ۶۲:۳۴)
@towards_the_truth
#تاریخ_فلسفه_اسلامی

پست مرتبط:
https://hottg.com/kalam_shia/620

فلسفه اسلامی و مستشرقین غربی
کارهای محققین غربی، از بین بردن عظمت فلاسفه ماست؛ می‌خواهند آنها را وام‌دار محضِ یونانی‌ها بدانند.

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
https://hottg.com/kalam_shia/595

‌
سرنوشت غم‌انگیز فلسفه اسلامی، و غرور بی‌پایان اصحاب فلسفه

فلسفه از بدو پیدایشش در جهان اسلام، همواره مورد نقد متکلمین و فقهای شیعه بوده است. تا قبل از فقهای سیاسی دوره اخیر، عموم فقها، منتقد فلسفه و عرفان بوده‌اند؛ امثال علامه مجلسی را می‌توان نمونه بارز و شاخصی دانست که با تسلط بر علوم مختلف دینی تأکید بسیاری بر نادرستی مبانی و آموزه‌های فلسفی داشت.
در دوره اخیر، چون پول و امکانات و منابع در اختیار مدافعان فلسفه بوده [چه در زمان پهلوی و چه بعد از آن] بدون هیچ توجهی به نقدهای منتقدان بیشتر ترجیح داده‌اند به تحقیر و تجهیل منتقدان پرداخته و با همین بی‌اعتنایی از کنار آنان گذر کنند.
با وجود امکانات بیشتر فلاسفه، اما تعداد کتبی که در نقد فلسفه نگاشته شده شاید ده‌ها برابر کتبی باشد که از سوی فلاسفه به پاسخگویی منتقدان پرداخته است؛ هرچند فلاسفه اهمیتی به نقد متکلمین و فقها نداده و عمدتا با تحقیر و تجهیل از کنار آن رد شده‌اند اما دید عمومی جامعه چندان باب میل فلاسفه پیش نرفته است و ظاهرا با برپایی مناظرات و شیوع انتقادات، بر تعداد کسانی که ترجیح می‌دهند حکم به بطلان آموزه‌های فلسفی داده، و یا حداقل زیر بار ادعای عقلی بودن آن نروند، افزوده شده است.

▪️فارغ از اینکه نقدهای فقها و متکلمین چه میزان توانسته است به جایگاه فلسفه اسلامی خدشه وارد کند، و علامه مجلسی‌ها تا چه میزان توانسته‌اند ثابت کنند که مثلا ابن‌سینا جبری‌مسلک بوده و... اما اینک اصحاب فلسفه رقیب دیگری پیشِ روی خود دارند: دانشگاهیان و متخصصین غربیِ فلسفه اسلامی.

اینکه استادی در دانشگاه‌های ایران، دلیل مخالفت غربی‌ها با فلسفه اسلامی را مخالفت آنان با اسلام تلقی کند و سپس به طعنه درباره نقد علامه مجلسی بر ابن‌سینا و... بگوید فلسفه مدافع دین نیست و آزاداندیشی است، سیاستی یک بام و دو هوا به نظر می‌رسد. همچنین کمتر کسی فلاسفه را مدافعان اسلام می‌داند تا مقابل سیل انتقادات غربی‌ها صرفا با این پاسخ قانع شود که هدف غربی‌ها در نقد فلسفه اسلامی، مخالفتشان با اسلام است!
لذا به نظر می‌رسد مدافعان فلسفه اسلامی حداقل در تعامل با رقبای غربی باید به مشی معتدلانه و آکادمیک‌گونه برگردند.
اینکه مثلا دکتر ایلخانی _مدیر گروه بازنشسته فلسفه دانشگاه شهید بهشتی_ سخنرانی‌اش در فلان همایش را بدلیل استعمال فلسفه عربی به جای فلسفه اسلامی کنسل کند، در بدو امر شاید ناموجه به نظر نرسد اما ایشان چه اثر دانشگاهی در پاسخ به امثال گوتاس و هانری کربن و اتین ژیلسون که زیر بار وجود داشتن فلسفه اسلامی نرفته‌اند دارند؟
به نظر می‌رسد به هیچ انگاشتنِ منتقدین توسط مدافعان فلسفه اسلامی، در آینده برای ایشان چندان بی‌هزینه تمام نشود.

◼️پست‌های مرتبط:
▪️شمس کنستانتین ایناتی، ابن‌سیناپژوه و استاد دانشگاه ویلانوا: ابن‌سینا خدا را قادر مطلق نمی‌داند، وی انسان را بدلیل قانون علیت مجبور دانسته و قائل به اختیار نیست:
https://hottg.com/kalam_shia/620

▪️«فلسفه عربی»؛ هانری کربن و دلایل او برای صحیح نبودن اصطلاح «فلسفه اسلامی»:
https://hottg.com/kalam_shia/610

▪️مادلونگ و حسن انصاری:
ابن‌ملاحمی نشان داده است فلاسفه مسلمان همچون فارابی و ابن‌سینا چگونه دین اسلام را از بنیادهای اصیل آن دور ساختند:
https://hottg.com/kalam_shia/628

▪️خواب عمیق اهالی فلسفه اسلامی؛ تنبلی + تقدس:
https://hottg.com/kalam_shia/605

▪️قابل قبول نبودن وجود فلسفه اسلامی و عدم وجود مطلب تازه در فلسفه اسلامی:
https://hottg.com/kalam_shia/492

▪️کارهای محققین غربی از بین بردن عظمت فلاسفه ماست:
https://hottg.com/kalam_shia/623

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia