نشست هشتم هم‌اندیشی: «پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق». چهارشنبه ۲۷ دی‌ماه، ۱۰:۰۰ شب.

https://www.skyroom.online/ch/12ht/yade-ostad
(ورود به نشست با انتخاب گزینه‌ی مهمان)

37MB

🍃 فایل صوتی نشست هشتم هم‌اندیشی با عنوان «پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق» پیوست است.
در این نشست درباره‌ی هفت پرسش زیر پس از گفتاری کوتاه هم‌اندیشی کردیم. بیش از آن‌که به دنبال پاسخ قطعی برای هر پرسش باشیم به پاسخ‌های متفاوت برای هر یک و پیش‌فرض‌های الهیاتی این پاسخ‌ها، و نیز پی‌آمد این پاسخ‌ها پرداختیم.

۱. آیا برای دانستن اخلاق پسندیده نیاز به دین داریم؟
۲. آیا احکام دین به نظر اخلاقی می‌آیند؟
۳. آیا دین، فرااخلاقی عمل کردن را مجاز می‌داند؟
۴. آیا آنچه به عنوان اخلاق دینی به ما ارایه شده است از متن دین آمده است؟
۵. آیا اخلاق عرفی و دستورات دینی در امتداد زمان واگراتر می‌شوند؟
۶. آیا مکارم اخلاق بدون اعتقاد دینی قابل تصور است؟
۷. آیا اخلاق اصل دین است یا فرع دین؟

🍃 در پایان گفتار سرچشمه‌ی اختلاف در این بحث را در این پرسش خلاصه کردم: «حدود و ثغور دین در چهار موضوعِِ "تناسب با زمان و مکان تاسیس"، "مخاطب اصلی"، "هدف دین" و "ابزار دین" چیست؟»

در نشست نهم (چهارشنبه ۲۵ بهمن) این بحث را ادامه خواهیم داد.

@farhadshafti

فهم قرآن - درک قرآن

🍃 برای فهم معنی آیه‌ای از قرآن (تا در ذهن نشیند)، خوب است:
- به آیات پیشین و پسین توجه کنیم
- موضوع غالب سوره (به زبان حمیدالدین فراهی «عمود» سوره) را در نظر بگیریم
- مخاطب مستقیم (اصلی) آیه (مشرکین قریش؟ اهل کتاب مدینه؟ یاران پیامبر؟ دیگر اعراب مکه و مدینه و اطراف؟) و اینکه ایشان احتمالا آیه را چگونه می‌فهمیدند را فراموش نکنیم
- اسلوب انذار و نقش احتمالی آیه در اتمام حجت با مخاطب مستقیم را بدانیم
- آیات مشابه را در قرآن پیدا کنیم

🍃 برای درک معنویت آیه‌ای از قرآن (تا بر دل نشیند)، خوب است:
- آیه را جدا از آیات دیگر بخوانیم
- خود را مخاطب آیه بدانیم
- متوجه‌ی نقش آیه در یادآوری و پند (ذکر) باشیم
- با خواندن و بازخواندن آیه سعی در درک حضور کنیم

🍂 در باب درک قرآن، ابن‌عربی حکایت جالبی را در فتوحات نقل می‌کند (الفتوحات المکیة، باب ۶۹، "وصل فی اعتبار قراءة فاتحة الکتاب فی الصلوة"، تصحیح احمد شمس‌الدین، بیروت: دارالکتاب العلمیة، ج ۲، ص‌ص ۷۲,۷۳) . چکیده‌‌ی آن را در اینجا می‌آورم:

▫️«استاد قرآنی می‌شنود که یکی از شاگردان شب‌‎زنده‌داری کرده است تا قرآن را ختم کند. به این شاگرد سفارش می‌کند که دیگربار که قرآن می‌خواند تصور کند که استاد حاضر است و او قرآن را برای استادش می‌خواند. فردای آن روز شاگرد می‌گوید که چنین کرد و بیش از نیمی از قرآن را نتوانست بخواند. استاد می‌گوید امشب تصور کن قرآن را برای یکی از یاران پیامبر که خود برمی‌گزینی می‌خوانی. فردای آن روز شاگرد می‌گوید که تنها موفق به خواندن یک‌چهارم قرآن شد. استاد می‌گوید این‌بار تصور کن که پیامبر نزد تو‌ست و قرآن را بر او بخوان. شاگرد این بار بیش از نزدیک به یک جزو از قرآن را نمی‌تواند بخواند. استاد این بار از او می‌خواهد که تصور کند قرآن را بر جبرئیل ‌می‌خوانی. شاگرد این‌بار تنها توانست چند آیه‌ی نخست قرآن را بخواند. در اینجا استاد به او سفارش می‌کند که اکنون خداوند را حاضر ببین و کلام او را بر او بخوان. این بار شاگرد تنها تا اول «ایاک نعبد و ایاک نستعین» خواند و گفت که هر چه کرد نتوانست این آیه را با صداقت بخواند. او با حالی شوریده از استادش تشکر می‌کند و بر او می‌رود آنچه بر او رفت.»

(پرسش‌وپاسخی مرتبط)

@farhadshafti

نشست نهم

«ادامه‌ی بحث پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق»

در نشست نهم، بحث نسبت دین و اخلاق را پی می‌گیریم. در پایان نشست پیشین گفته شد که سرچشمه‌ی بسیاری از اختلافات در نسبت دین و اخلاق را می‌توان در پرسش‌هایی مبنایی از چیستی و چگونگی دین جستجو کرد. در این راستا در نشست نهم درباره‌ی حدود و ثغور دین در چهار موضوعِِ زیر بحث و تبادل‌نظر خواهیم کرد: «تناسب با زمان و مکان تاسیس»، «مخاطب»، «هدف» و «ابزار».

👆 در نشست نهم برای کاوش بیشتر در نسبت دین و اخلاق، به چند پرسش مبنایی درباره‌ی چیستی و چگونگی دین می‌پردازیم:
- آیا شکل دین وابسته به فرهنگ زمان و مکان وحی است یا فارغ از این چارچوب است؟
- آیا مخاطب مستقیم کتاب مقدّس (مثلا قرآن) مردم زمان و مکان وحی‌اند یا همه‌ی انسان‌ها؟
- هدف دین چیست؟
- ابزار کتاب مقدس (مثلا قرآن) و در پی آن، دین، برای کمک به رسیدن به این هدف چیست؟

نشست نهم هم‌اندیشی: «ادامه‌ی پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق». چهارشنبه ۲۵ بهمن‌ماه، ۱۰:۰۰ شب.

https://www.skyroom.online/ch/12ht/yade-ostad
(ورود به نشست با انتخاب گزینه‌ی مهمان)

36 MB
🍃 هم‌اندیشی - نشست نهم

برای کاوش بیشتر در نسبت دین و اخلاق، به چند پرسش مبنایی درباره‌ی چیستی و چگونگی دین پرداختیم:
- آیا شکل دین وابسته به فرهنگ زمان و مکان وحی است یا فارغ از این چارچوب است؟
- آیا مخاطب مستقیم کتاب مقدّس (مثلا قرآن) مردم زمان و مکان وحی‌اند یا همه‌ی انسان‌ها؟
- هدف دین چیست؟
- ابزار کتاب مقدس (مثلا قرآن) و در پی آن، دین، برای کمک به رسیدن به این هدف چیست؟

@farhadshafti

آنم آرزوست

استاد دولتمند خال‌اف دیروز (۲۹ بهمن ۱۴۰۲) درگذشت. او موسیقی‌دان، نوازنده و خوانندۀ پرآوازۀ تاجیک بود و از اساتید به نام و پیشرو در «فلک‌‎خوانی».

🍃 فلک‌خوانی گونه‌ای آواز در جنوب تاجیکستان است که در آن آوازخوان درد و رنج و گلایه‌اش را به گوش فلک (چرخ گردون) می‌رساند.

🍃 دولتمند خال‌اف در آوازخوانی به اشعار مولوی دل‌بستگی بسیار داشت. در این ویدیو او و شاگردانش اشعار زیر را با شور و درد و سرور می‌خوانند:
- بشنو از نی
- ای یار بی‌زنهار من (۰۱:۵۶)
- بنمای رخ (۰۴:۰۲)

تفاوت لهجۀ استاد و نوا و سبک متفاوت موسیقی، به این اشعار که بسیار شنیدیمشان حال و هوای دیگری می‌دهد.

🍂 در حاشیه: یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های لهجۀ فارسیِ تاجیک با لهجۀ فارسیِ ایرانی این است که ایشان «ی کوتاه» را که در زبان فارسی به کار می‌رفته است برخلاف ما نگه داشته‌اند. این همان «ی کوتاه» است که قرار بود شِیر حیوان را از شیر نوشیدنی در گویش فارسی جدا کند. در همین آوازِ دولتمند خال‌اف نحوۀ گویش «ی کوتاه» را می‌شنویم.

@farhadshafti

دین و معنویت

🍃 نسخۀ پی دی اف «پرسشی آسان و دشوار در باب دین و معنویت». در این نوشتار که در فصل‌نامۀ نگاه آفتاب، شمارۀ ۴، تابستان ۱۴۰۰ منتشر شد سعی کردم به این پرسش پاسخ دهم:
«آیا معنویت بدون دینِ رستگاری‌بخش امکان‌پذیر است؟»

🍃 پس از توضیح آسانی و دشواری این پرسش، پیشنهادی برای صورت‌بندی مفهوم معنویت کردم و سپس آنچه از مفهوم قرآنی دین دریافته‌ام را با مفهوم قراردادی دین مقایسه کردم.
در پایان به این نتیجه رسیدم که پاسخ به این پرسش «خیر» است اگر منظور مفهوم قرآنیِ دین باشد، و «بله» است اگر منظور مفهوم قراردادیِ دین باشد.

#معنویت
@farhadshafti

اهمیت و ارزش مصحف مشهد رضوی

متن یادداشت اختصاصی فرانسوا دِروش
دارندۀ کرسی تاریخ قرآن در کالج علمی فرانسه، پاریس


https://codexmashhad.com/wp-content/uploads/2024/03/7639230-11805441.jpg

در حوزۀ بالندۀ تحقیقات دربارۀ انتقال مکتوب متن قرآن در دوره‌های آغازین، بی‌شک ویرایش مصحف مشهد رضوی به کوشش مرتضی کریمی‌نیا را باید دستاوردی کلان دانست. نسخه‌هایی که از نیمۀ دوم قرن اول تا اوایل قرن دوم هجری تاریخ‌گذاری شده‌اند شواهدی مستقیم از سنت‌های [کتابتی] نخستین جوامع مسلمان به دست می‌دهند و اطلاعات موجود در منابع مکتوب را که به گمان ما دست‌کم دو قرن متأخر از این اسناد باارزش هستند کامل‌تر و غنی‌‌تر می‌سازند. مصحف مشهد رضوی از سنخ همین مخطوطات است و مطالعه‌اش افق‌هایی نو برای درک ما از آن دوره می‌گشاید.

اثری که مرتضی کریمی‌نیا منتشر کرده است فرصتی برای پژوهشگران و عموم علاقه‌مندان فراهم می‌کند تا نظری عمیق به گنجینۀ مخطوطات قرآنی اولیه در مجموعه‌های ایرانی و به‌ویژه مجموعه‌های موجود در آستان قدس رضوی در مشهد بیفکنند. افزون بر این، ارزش کاوش در میراث مکتوب به جا مانده از صدر اسلام را استادانه به نمایش می‌گذارد، زیرا نوعی از انتقال متن قرآن را که تاکنون فقط در فرضیه‌ها مطرح بود، عیناً برملا کرده است: از یک سو، در کنار جریان «رسمی» نسخۀ عثمانی (که با مصحف کنونی هم‌خوان است و نسخه‌های هم‌عصر با مصحف مشهد رضوی به‌خوبی بر آن گواهی می‌دهند) و از سوی دیگر، به موازات جریانی که تنها گواه باقی‌مانده‌اش «پالیمسِست [چندنگاشت] صنعاء» است، مصحف مشهد رضوی که ترتیب سوره‌هایش متفاوت بوده است و قرائت‌های متنوعی را در بر دارد آینۀ تمام‌نمای سنتی است که در آن، متن از نسخۀ عثمانی پیروی می‌کند، اما ترتیب سوره‌ها مطابق با ترتیب منسوب به ابن‌مسعود صحابی پیامبر است. از این منظر، ویرایش دکتر کریمی‌نیا فهم ما از انتقال متن قرآن و به‌طور کلی تاریخ قرآن را غنی می‌سازد. وانگهی، وضعیت این نسخه خطی، که بیش از 95 درصد از متن قرآن را شامل است، حجت تازه‌ای است که ثابت می‌کند متن قرآن در دورانی بسیار زودهنگام کاملاً شکل گرفته بوده است.

تلاش‌های علمی برای آماده‌سازی این ویرایش بسی ستودنی است: دکتر کریمی‌نیا در واقع رویکردهای گوناگونی را که در دسترس داشته برای سنجش علمی قدمت و ماهیت این نسخۀ خطی تلفیق کرده، و از دقیق‌ترین تحلیل‌های کتیبه‌شناختی و متن‌شناختی و نیز تاریخ‌گذاری کربن 14 پوست‌نوشت‌ها بهره گرفته است. این اثر بی‌شک سهم عمده‌ای در گسترش فهم ما از تاریخ اسلام آغازین ایفا می‌کند.

متن انگلیسی یادداشت فرانسوا دروش

@kariminiaa

نه مدبرانه، که مادرانه خوب بودن ☝️

🍃 فیلم "مریم مجدلیه" (۲۰۱۸) به کارگردانی گارت دیویس، و با مشاورت پروفسور جون تیلور متخصص تاریخ مسیحیت در کینگز کالج لندن، روایتی متفاوت از این شخصیت رازآمیز انجیل و حواریون حضرت عیسی است. شخصیتی که به نظر می‌رسد کلیسا از اول با او مشکل داشت، و شاید برای همین در اوایل قرن شش میلادی به تدریج این نظریه شهرت گرفت که او همان زن گناه‌کاری بوده است که مسیح از سنگ‌سار نجاتش داد، و بدینسان نماد توبه‌کاران راستین شد. این تلقی از مریم مجدلیه با آغاز قرن بیستم رو به ضعف نهاد و سرانجام در ۲۰۱۶ پاپ فرانسیس او را حواری حواریون اعلام کرد، و به این شکل مقام مریم مجدلیه در کلیسای کاتولیک از یک گناه‌کار توبه داده شده، به یک قدیسه ارتقاء یافت.

🍃 روایت فیلم "مریم مجدلیه" اما از این فراتر می‌رود. این روایت بر مبنای آنچه به "انجیل مریم مجدلیه" مشهور است تصویر شده است، متن کهنی که در اواخر قرن ۱۹ در مصر کشف شد. مهمترین تفاوت این روایت با دیگر روایت‌های انجیلی این است که در اینجا این مریم است که پیام عیسی را به درستی درک کرده است در حالی که برخی حواریون، از جمله پطرس که از مهم‌ترین ایشان است، در درک این پیام دچار اشتباه شده‌اند. مریم می‌داند که آن ملکوتی که مسیح وعده داد در درون انسان‌ها شکل می‌گیرد، در حالی که پطرس و تنی چند از حواریون منتظر معجزه‌ی نهایی مسیح و نازل شدن بساط ملکوت از آسمان‌ها بودند.

🍃 صرف نظر از اینکه این فیلم تا چه حد بر مبنای مستندات تاریخی است، و با اغماض از چشمان سبز واکین فینیکس که نقش مسیح را بازی می‌کند، حال و هوای متفاوت این فیلم را دوست داشتم. به خصوص تصویری که از تفاوت مریم با پطرس نمایش داده شد برایم جالب بود. در یکی از صحنه‌های فیلم، اختلاف دیدگاهی بین مریم و پطرس تصویر شده است که به نظرم یکی از تفاوت‌های اصلی مدبرانه خوب بودن و مادرانه خوب بودن است.

🍃 داستان اینگونه است که مسیح، پطرس و مریم را برای تبلیغ پیام الهی خود به سامریه می‌فرستد. در راه به دهکده‌ای برمی‌خورند که اهالی آن در اثر حمله‌ی سربازان رومی یا کشته شده‌اند و یا در بستر مرگ می‌باشند. مریم بدون لحظه‎ای تردید مشغول کمک به بازماندگان می‌شود، در حالی که پطرس مدام به او تذکر می‌دهد که آنها برای اینکار به اینجا نیامده‌اند، بلکه به دستور مسیح باید در پی تبلیغ دین و یافتن پیروان بیشتر باشند. پطرس مجبور می‌شود در تیمار اهالی دهکده به مریم کمک کند تا زودتر راهی شوند. در پایان این بخش از داستان، پطرس مریم را ستایش می‌کند و می‌گوید کاری که او کرد "ترحم" بود.

🍃 در این ماجرا مریم یک کلمه هم با پطرس بحث نمی‌کند. انگار برای او آنچه باید انجام داد آنقدر بدیهی است که نیازی به توجیه ندارد. او در واکنش به سخنان پطرس تنها به او نگاه می‌کند. انگار که با نگاه به پطرس می‌گوید: مگر نه اینکه هدف تمام این سفرها و تبلیغ‌ها و بر پیروان افزودن‌ها، نجات انسان‌ها از رنج است؟ این‌ها نیز انسان‌های رنجوراند و ما در همین‌جا می‌توانیم از رنج آنها بکاهیم. وسیله را هدف نپنداریم، برای رسیدن به خوبی بد نشویم، به بهانه‌ی کمک به انسان‌ها از انسانیت فاصله نگیریم، پطرس، این ترحم نیست، بلکه همان وظیفه‌ای است که برایش این همه راه آمده‌ایم. این نه مدبرانه که مادرانه خوب بودن است.

#خوبی #فیلم #هنر
@farhadshafti

👆(فرستهٔ قبل را مستقیم از منبعش همرسان کردم. البته که «تراویح» املای درست است!)

✅ سلسله نشست های علمی آنلاین "درآمدی به اخلاق قرآنی" فصل چهارم

🔴برگزارکننده: انجمن علمی معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی با همکاری مراکز علمی کشور

مزایا:
☑️ بهره‌مندی از ارائه ۶۵ استاد داخلی و ۱۵ استاد خارجی
☑️اعطای گواهینامه معتبر از دانشگاه شهید بهشتی

📅زمان: ۲۱ اسفند ۱۴٠۲ تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴٠۳ (مصادف با آغاز ماه مبارک رمضان)

⏰ همه روزه ساعت ۱۵:٠٠ و ۲۱:٠٠

👈سامانه ثبت نام (رایگان): https://survey.porsline.ir/s/UeMBbeF

💥 عناوین نشست ها و سخنرانان


🚨لطفا در به اشتراک‌گذاری این رویداد علمی قرآنی،‌ سهیم باشید.

🌐 در شبکه‌های اجتماعی ما را همراهی کنید:‌

تلگرام   I  ایتا   I  آپارات  I  اینستاگرام  I  روبیکا

👆 از جمله سخنرانان (آنلاین) این نشست‌های علمی خالد ابوالفضل، فقیه و استاد حقوق در دانشگاه UCLA است که قبلا در اینجا مطلب کوتاهی دربارۀ او نوشتم. تا جایی که می‌دانم این نخستین بار است که او در نشستی علمی در ایران شرکت می‌کند. موضوع سخنرانی او «اخلاق هنجاریِ قرآن» خواهد بود.

@farhadshafti

🔺سلسله نشست‌های علمی درآمدی به اخلاق قرآنی - فصل چهارم (انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی)

📅زمان: یک‌شنبه 27 اسفند ماه (6 رمضان‌المبارک)

👤دکتر عیسی عیسی‌زاده؛ استادیار معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

✅عنوان: نقش اخلاق قرآنیِ زوجین در کارآمدی خانواده

⏰ ساعت 15:00

👤دکتر فرهاد شفتی؛ دانشیار علوم مدیریت دانشگاه گلاسکو و دکتری مطالعات اسلامی از دانشگاه ادینبورگ

✅عنوان: دین؛ اخلاق و دیگر هیچ

⏰ ساعت 21:00

👈لینک ورود: https://cp.bigbluebuton.ir/u/4563/ethics

☘️مدرسه اخلاق‌پژوهی روشمند

تلگرام   I  ایتا   I  آپارات  I  اینستاگرام  I  روبیکا

👆 فایل صوتی «دین: اخلاق و دیگر هیچ»
(سلسله نشست‌های علمی درآمدی به اخلاق قرآنی، فصل چهارم، دانشگاه شهید بهشتی، اسفند ۱۴۰۲)

ا👆

🍃 «دین‌دار با اخلاقِ ناپسند، بی‌دین‌تر از بی‌دینِ با اخلاق پسندیده است»

قول و فعلِ بی‌تناقض بایدت
تا قبول اندر زمان بیش آیدت
سعیکم شتّی تناقض اندرید
روز می‌دوزید شب بر می‌درید
پس گواهی با تناقض کی شنود‌‌؟
یا مگر حلمی کند از لطف خود
فعل و قول اظهار سرّست و ضمیر
هر دو پیدا می‌کند سرّ سَتیر
چون گواهت تزکیه شد، شد قبول
ورنه محبوس است اندر مول‌مول*
(مثنوی، دفتر پنجم)

*مول‌مول: این دست آن دست کردن

@farhadshafti

پنج نوا

🍃 دو سال پیش به مناسبت ایام، این فایل صوتی را فرستادم. از آن زمان تاکنون دوستان بیشتری مهمان این کانال تلگرامی شدند. امیدوارم بازفرستادنش ملال‌آور نباشد که موسیقی کهنه نمی‌شود.

🎹 در معرفی این کانال آمده است که گاه با نواختن سازی، تنوع‌طلبی خواهم کرد. پنج آهنگ را که به گوشم زیبا می‌آیند به هم پیوند زده‌ام. بسیار ابتدایی و غیر‌حرفه‌ای، اما امید دارم که بر دل نشیند.

🍂 برای دلهای غمگین، و باز برای دلهای غمگین، و سپس برای دلهای شاد. امید که هر یک به تعبیر مولانا چراغ خود برافروزیم «که یکی چراغ روشن ز هزار مرده بهتر».

#موسیقی
@farhadshafti

https://join.skype.com/x4o5rNLKh2xf

به صرف افطار