✅با توجه به حجم نسبتا زیاد فکت‌چک‌های مربوط به جنگ و محدودیت‌های اینترنت، تصمیم گرفتیم هر چند روز یک‌بار، همزمان با انتشار اپیزودهای ویژه پادکست فکت‌نامه، مجموعه‌ای از خلاصه‌ فکت‌چک‌هایی را که در روزهای اخیر منتشر شده‌اند، آماده کنیم و به صورت کوتاه و فشرده در اختیار مخاطبان قرار دهیم.

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار درباره قطع اینترنت در اسرائیل

🔹برخی رسانه‌ها و پایگاه‌های خبری در ایران، مدعی شده‌اند در روزهای نخست جنگ ایران و اسرائیل، اینترنت در کشور اسرائیل برای سانسور تصاویر برخورد موشک‌های ایران به صورت سراسری قطع شد.

🔹این ادعا درست نیست و هیچ گزارش یا نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد از ابتدای جنگ تاکنون اینترنت در اسرائیل محدود یا قطع شده باشد.

🔹نهادهای پایش وضعیت اینترنت، مانند نت‌بلاکس، دسترسی شهروندان به اینترنت را رصد می‌کنند و اگر در یک کشور یا منطقه، اختلالی گزارش شود، آن را به صورت عمومی منتشر می‌کنند.

🔹بر اساس گزارش نهادهای بین‌المللی و همچنین اعلام دولت جمهوری اسلامی، در جنگ اخیر دسترسی شهروندان در ایران به اینترنت قطع شده بود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ فایل صوتی قدیمی و تقطیع شده به اسم صدای لو رفته پزشکیان شب آتش‌بس

🔹در شبکه‌های اجتماعی یک فایل صوتی از مسعود پزشکیان با ادعای «فایل صوتی لو رفته صدای پزشکیان در شب آتش‌بس» منتشر شده است.

🔹در این فایل صوتی پزشکیان می‌گوید: «ما آماده‌ایم همه سلاح‌هایمان را بگذاریم کنار. سازمان بین‌المللی بیاید در منطقه امنیت را تامین کند. ما آماده‌ایم. ما نمی‌خواهیم بجنگیم، ما می‌خواهیم با هم آشتی کنیم.»

🔹این فایل صوتی، نسخه تقطیع‌شده فایل صوتی دیگری است که ۹ ماه پیش در جریان سفر پزشکیان به نیویورک و دیدار با مدیران رسانه‌ای منتشر و خبرساز شده بود.

🔹مقام‌های دولت همان زمان آن فایل را تکذیب کردند؛ اما جدا از این، قطعی است که این فایل ارتباطی با این روزها و جنگ اخیر ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعا صوت لو رفته پزشکیان در شب قبل از آتش‌بس با اسرائیل» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی ساختگی از وضعیت تل‌آویو، قبل و بعد از جنگ با ایران

🔹رسانه‌های داخلی ایران از جمله فارس، نورنیوز و شرق ویدیویی را با عنوان «تل‌آویو قبل و بعد از جنگ با ایران» منتشر کردند که ادعا می‌شود در آن خرابی‌های این شهر را بعد از حمله‌های ایران نشان می‌دهد.

🔹این ادعا نادرست است و تقریبا همه عکس‌ها و ویدیوهایی که در این کلیپ استفاده شده و ادعا می‌شود تل‌آویو را بعد از جنگ با ایران نشان می‌دهد، ساخته هوش مصنوعی است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ویدیو و ادعای مربوط به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی نادرست منتسب به لاشه اف۳۵

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که ادعا می‌شود لاشه جنگنده F-35 نیروی هوایی ارتش اسراییل است.

🔹محمد مرندی نیز این ویدیو را با شرح «سقوط یک اف۳۵ به دست پدافند هوایی ایران» به انگلیسی در توییتر (ایکس) منتشر کرد.

🔹این ادعا نادرست است و ویدیو ارتباطی با جنگنده F35 ندارد.

🔹این ویدیو از همان روزهای نخست آغاز جنگ منتشر شده بود. شواهد تصویر از جمله سایز رادار و محل قرارگیری چرخ جلوی هواگرد و شکل آن، نشان می‌دهد که لاشه، ربطی به اف‌۳۵ اسرائیل ندارد.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای ارتباط این ویدیو با ساقط شدن اف۳۵ اسرائيل نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره حمله یک مرد اسرائیلی به کودک ایرانی در فرودگاه مسکو

🔹ویدئوی هولناکی در شبکه‌های اجتماعی ایران منتشر شده که ادعا می‌کند «یک مرد یهودی اسرائیلی به یک کودک ایرانی در فرودگاه مسکو حمله کرده است».

🔹گزارش‌ها نشان می‌دهد که این ادعا نادرست است.

🔹بر اساس گزارش رسانه‌های روسی، فرد مهاجم، ولادیمیر ویتکوف، یک مرد ۳۱ ساله اهل بلاروس است. کودک آسیب‌دیده نیز به گفته کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو، ایرانی نیست و تبعه افغانستان است.

🔹این کودک به همراه مادر باردارش با پروازی از این کشور به مسکو سفر کرده بود. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این خانواده با شروع جنگ ایران و اسرائیل از ایران گریخته و به صورت زمینی به افغانستان و بعد روسیه رفته بودند.

🔹این حادثه در فرودگاه بین‌المللی شرمتیوو مسکو رخ داده است؛ جایی که ویتکوف ناگهان به کودک ۱۸ ماهه حمله کرده و او را به زمین کوبید که منجر به جراحات شدید از جمله شکستگی جمجمه و به کما رفتن کودک شد.

🔹ویتکوف به اتهام «اقدام به قتل» دستگیر شده است. هیچ‌یک از گزارش‌های رسمی، یهودی یا اسرائیلی بودن مهاجم را تأیید نکرده‌اند.

🔹بنابراین، این ویدیو واقعی است اما ادعایی که درباره آن شده درست نیست و در نتیجه فکت‌نامه به این ادعاها نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❗️ اصلاحیه

🔸 ویدیوی منتسب به دوربین مداربسته از انفجار در زندان اوین، جعلی است.

🔸در گزارشی که پیش‌تر در فکت‌نامه درباره حمله اسرائیل به زندان اوین منتشر شد، در بخشی که به بررسی ویدیوی منتشرشده از انفجار سردر زندان پرداختیم، گفتیم که این ویدیوی سیاه و سفید، واقعی است؛ اما طبق اطلاعاتی که حالا به دست آورده‌ایم به این نتیجه رسیدیم که به احتمال بسیار زیاد این ویدیو ساختگی است.

📣 بنابراین ضمن عذرخواهی، این ادعا را اصلاح می‌کنیم.

🔸البته تصاویر و گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد که سردر زندان اوین، جزو بخش‌هایی بود که در حملات روزهای اخیر آسیب دید، اما این ویدیو که به آن منتسب شده بود، واقعی نیست.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 «آتش‌بس»

🔹قسمت ۲۲۳ پادکست فکت‌نامه در شرایطی ضبط شد که حدود یک روز از شروع آتش‌بس میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل گذشته بود.

🔹ادعای کشته‌شدن نصرالله و سنوار بعد از آتش‌بس با اسرائيل و فایل صوتی منتسب به صحبت‌های پزشکیان در شب آتش‌بس، دو فکت‌چکی است که با تحولات اخیر مرتبط است.

🔹ادعای قطع سراسری اینترنت در اسرائيل در روزهای جنگ، از جمله ادعاهایی است که به طور گسترده در رسانه‌های داخل ایران منتشر شده بود، اما توضیح دادیم که چرا به آن نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹بعد از تمام تصاویر نادرستی که به رهگیری و انهدام جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیل در ایران نسبت داده شده بود، به‌تازگی ویدیویی دست به دست شده که همین ادعا را تکرار می‌کند. توضیح داده‌ایم که چرا این ویدیو نیز هیچ ارتباطی با این جنگنده‌ها ندارد.

🔹ویدیوی هولناک حمله یک مرد به یک کودک خردسال در فرودگاهی در مسکو بسیار پربازدید شده بود؛ ویدیویی که واقعی است اما ادعاهای نادرستی درباره آن مطرح شده بود تا به نوعی آن را به جنگ اخیر ارتباط دهد.

🔹این‌ها و چند فکت‌چک کوتاه را در این پادکست خواهید شنید.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🎙 «آتش‌بس»

❗️ (نسخه کم‌حجم)

🔹قسمت ۲۲۳ پادکست فکت‌نامه در شرایطی ضبط شد که حدود یک روز از شروع آتش‌بس میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل گذشته بود.

🔹ادعای کشته‌شدن نصرالله و سنوار بعد از آتش‌بس با اسرائيل و فایل صوتی منتسب به صحبت‌های پزشکیان در شب آتش‌بس، دو فکت‌چکی است که با تحولات اخیر مرتبط است.

🔹ادعای قطع سراسری اینترنت در اسرائيل در روزهای جنگ، از جمله ادعاهایی است که به طور گسترده در رسانه‌های داخل ایران منتشر شده بود، اما توضیح دادیم که چرا به آن نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹بعد از تمام تصاویر نادرستی که به رهگیری و انهدام جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیل در ایران نسبت داده شده بود، به‌تازگی ویدیویی دست به دست شده که همین ادعا را تکرار می‌کند. توضیح داده‌ایم که چرا این ویدیو نیز هیچ ارتباطی با این جنگنده‌ها ندارد.

🔹ویدیوی هولناک حمله یک مرد به یک کودک خردسال در فرودگاهی در مسکو بسیار پربازدید شده بود؛ ویدیویی که واقعی است اما ادعاهای نادرستی درباره آن مطرح شده بود تا به نوعی آن را به جنگ اخیر ارتباط دهد.

🔹این‌ها و چند فکت‌چک کوتاه را در این پادکست خواهید شنید.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

✅ با توجه به حجم نسبتا زیاد فکت‌چک‌های مربوط به جنگ و محدودیت‌های اینترنت، تصمیم گرفتیم هر چند روز یک‌بار، همزمان با انتشار اپیزودهای ویژه پادکست فکت‌نامه، مجموعه‌ای از خلاصه‌ فکت‌چک‌هایی را که در روزهای اخیر منتشر شده‌اند، آماده کنیم و به صورت کوتاه و فشرده در اختیار مخاطبان قرار دهیم.

🔹 این، سومین و احتمالا آخرین قسمت از همین مجموعه است. این متن یک روز پس از برقراری آتش‌بس تهیه شده و خلاصه‌ای از شش درستی‌سنجی است در فاصله سوم تا پنجم تیرماه است.

🌐 @Factnameh

✅ آیا کاهش هش‌ریت بیت‌کوین ارتباطی با قطع اینترنت در ایران دارد؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی از جمله کانال «مملکته»، پستی با این عنوان منتشر شده است: «کاهش هش‌ریت بیت‌کوین پس از قطع اینترنت در ایران» و با فرض اینکه ۳۰ تا ۵۰ درصد این افت ناشی از قطع اینترنت ایران باشد، برآورد کرده، «چیزی بین ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاوات برق، معادل مصرف چند کلان‌شهر» صرف استخراج بیت‌کوین می‌شود.

🔹بر اساس داده‌های سایت Blockchain.com از زمان شروع اختلال جدی و قطع اینترنت ایران نرخ هش از حدود ۸۸۵ اگزاهش به حدود ۸۰۰ اگزاهش سقوط کرده است. به عبارتی کمی بیش از ۱۰ درصد افت کرده است.

🔹سهم ایران از کل نرخ پردازش هش بیت‌کوین از حدود ۴/۵ درصد در سال ۲۰۲۱ به حدود ۳ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش پیدا کرده است. با این حساب در صورت قطع کامل اینترنت ایران، نرخ پردازش هش جهانی هم در همین حدود کاهش پیدا می‌کند.

🔹روشن است که همه افت اتفاق افتاده ارتباطی به قطع اینترنت ایران ندارد و عوامل دیگری مثل افزایش گرمای هوا در نیمکره شمالی موثر بوده است؛ اما اثر ایران چیزی بین ۳ تا ۵ درصد افت را رقم زده است؛ همان نسبتی که در این پست‌ها نیز محاسبه شده است.

🔹اگر متوسط مصرف ماینرها را ۳۰ مگاوات در نظر بگیریم، با فرض اینکه قطع برق ایران عامل کاهش ۴۰ تا ۶۰ اگزاهش باشد، میزان برق مصرفی تا ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ مگاوات ارزیابی می‌شود.

🔹مدیرعامل شرکت توانیر پیش‌تر مقدار انرژی لازم برای ماینینگ غیرمجاز را حدود ۲۵۰۰ مگاوات تخمین زده‌بود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدئوی قدیمی از سخنرانی نتانیاهو با زیرنویس جعلی

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی از یک سخنرانی نخست‌وزیر اسرائیل با این توضیح منتشر شده است: «بنیامین نتانیاهو به حرف آمد: قدرت مقابله با ایران را نداریم!»

🔹این ویدیو، قدیمی و متن زیرنویس هم کاملا جعلی است.

🔹ویدیو مربوط به سخنرانی سال ۲۰۱۵ (۱۰ سال قبل)‌ نتانیاهو در سازمان ملل متحد است که گفته بود: «حاکمان ایران وعده می‌دهند کشور من را نابود کنند و مردم من را به قتل برسانند و واکنش این نهاد و تقریباً همه دولت‌های حاضر در اینجا کاملاً هیچ بوده است. سکوت مطلق. سکوتی کر کننده.»

🔹چند ماه پیش نیز این ویدئو با همین زیرنویس جعلی منتشر شده و فکت‌نامه به آن نشان نادرست داده بود.

🔹با این اوصاف، به دلیل جعل چندلایه و تعمد و اصرار بر انتشار محتوای جعلی، این‌بار به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهیم.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎥 آیا سنوار و نصرالله بعد از آتش‌بس کشته شدند؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی این ادعا مطرح شده که «یحیی سنوار و حسن نصرالله چند روز بعد از آتش‌بس کشته شدند.»

🔹این ادعا نادرست است و هر دو نفر پیش از آتش‌بس با حماس و حزب‌الله، از سوی اسرائیل کشته شدند.

🔹سنوار ۲۵ مهر ۱۴۰۳ کشته شد؛ یعنی حدود سه ماه پیش از آتش‌بس اسرائیل و حماس.

🔹نصرالله نیز ۶ مهر ۱۴۰۳ یعنی حدود دو ماه پیش از آتش‌بس اسرائیل و حزب‌الله لبنان، کشته شد.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

✍️ توضیح تکمیلی درباره ارتباط قطع اینترنت در ایران با کاهش هش‌ریت بیت‌کوین

🔹برای برخی مخاطبان این شبهه پیش آمده که فکت‌نامه گفته کل افت هش‌ریت به دلیل قطع اینترنت در ایران بوده است.

🔹خیر، اینطور نیست.

🔹در مقاله فکت‌نامه گفته شده همزمان با جنگ این افت اتفاق افتاده و همزمان با قطع کامل اینترنت در ایران، این شیب افت شدیدتر شده است. در متن مقاله تاکید کرده‌ایم که همه این افت مربوط به ایران نیست.

🔹احتمالا چیزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد افت را بتوان به ایران نسبت داد که اگر نسبت به کل افت در بازه قطع کامل اینترنت (۱۸ تا ۲۳ ژوئن) در نظر بگیریم بین ۳ تا ۵ درصد کل هش‌ریت می‌شود.

🔹این با برآوردهای قبلی نیز سازگار است که می‌گفتند سهم ایران بین ۳ تا ۴/۵ درصد کل هش‌ریت است.

🔹منابع در متن مقاله فکت‌نامه به تفصیل ذکر شده‌اند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار خامنه‌ای درباره پنهان شدن رهبران آمریکا بعد از حملات ۱۱ سپتامبر

🔹به بهانه وایرال شدن سخنرانی قدیمی خامنه‌ای، اصل ادعای او، یعنی «گم و گور شدن رهبران آمریکا بعد از حملات یازده سپتامبر» را فکت‌چک کردیم.
ما به این ادعای قدیمی خامنه‌ای نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹بر اساس گزارش‌های مستند، فیلم‌ها و تصاویر موجود از یازده سپتامبر، هم جرج بوش، رئیس‌جمهور وقت، هم معاون او دیک چنی و هم مقام ارشد دولتی مانند دونالد رامسفلد وزیر وقت دفاع، در روز یازده سپتامبر حضور فعال داشته‌اند و موقعیت مکانی آنها مشخص بوده است.

🔹همان روز، بوش از دفتر کار خود در کاخ سفید سخنرانی تلویزیونی داشته و رامسفلد در محل برج‌های دوقلو در نیویورک با خبرنگاران صحبت کرده است.

🔹البته حادثه ۱۱ سپتامبر قابل مقایسه با وضعیت فعلی نیست. رعایت پروتکل‌های امنیتی برای مقام‌های سیاسی، یک قاعده است و در همه کشورها از جمله در آمریکا رعایت می‌شود، اما این مساله با آن چیزی که رهبر جمهوری اسلامی به آن «گم و گور» شدن می‌گوید، بسیار تفاوت دارد.

🔹به همین دلیل فکت‌نامه با احتساب زمینه طرح این ویدئو، به این ادعای علی خامنه‌ای نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh