TG Telegram Group Link
Channel: مجله مجازی تالشان
Back to Bottom
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

هر روز یک مطلب در مورد تالشان

امروز مشاهیر تالش

دکتر رضی شبان

پزشک حاذق ،نیکوکار و روزنامه نگار برجسته

شهرستان شفت بخصوص مناطق تالش نشین آن همواره زادگاه و پرورشگاه مردان و زنانی بوده که   در علم و دین و سیاست و فرهنگ و خیر اندیشی سر آمده بوده شایسته و سزاوار تجلیل و تکریم بوده اند .

از جمله این مردان زنده یاد دکتر رضی شبان ، پزشک حاذق  خیر اندیش و خوشنام  شهرستان شفت و استان گیلان می باشد.

زنده یاد دکتر شبان در سال۱۲۹۰ در روستای سفید مزگی از توابع شهرستان شفت دیده به جهان گشود تا در اینده بتواند در زندگی فرهنگی و اجتماعی مردم اثرگذار باشد.
در زمانی که رضی به سن آموختن و مدرسه رسید خبری از مدارس نوین در منطقه نبود تحصیل علم و سواد آموزی فقط از طریق یادگیری از کسانی بود که از طالقان به محلات مختلف گیلان در رفت وآمد بودند و به مردم سواد می آموختند .

پدر رضی شبان فردی مومن و متدین و صاحب اعتبار و احترام بود فرزند خود رضی شبان را که مستعد فراگیری قران و کسب دانش بود نزد طالقانی ها فرستاد تا  از همان اوان کودکی و خردسالی او را کسب علم ودانش و آموزه های دینی و اخلاقی و انسانی اشنا کنند.
مرحوم شبان پس از کسب دوره یادگیری قران و تحصیلات ابتدایی دبستان  با توجه به وضعیت خوب مالی پدر و علاقه خانواده جهت ادامه تحصیل در دبیرستان شاهپور رشت   در مقطع دبیرستان ثبت نام می کنند .
زنده یاد شبان با جدیت و پشتکار به کسب علم و دانش می پردازد و دوران دبیرستان را با موفقیت به اتمام می رساند و با شرکت در کنکور سراسری  در میان ۱۰۰ نفر متقاضی ورود به رشته پزشکی با کسب رتبه اول کنکور وارد دانشگاه پزشکی تهران می شود .
رضی شبان شالمایی پس از اخذ دانشنامه طب عمومی با شور و شعف زاید الوصفی و بمنظور خدمت به مردم زادگاهش و استان گیلان با افتتاح مطب پزشکی به شغل شریف  طبابت مشغول میگردند و روزهای ( پنجشنبه و شنبه) هر هفته بیماران را رایگان ویزیت می نمودند .

از اقدامات بسیار مهم دکتر شبان که میتوان از انها یاد کرد عبارتند از پیگیری و پیشگیری از بیماری سل که در استان گیلان مردم را تهدید میکرد. و اگر بخواهیم به نقش ارزنده ای که دکتر در درمان مبتلان به بیماری سل داشته در این مقال بپردازیم باید دهها صفحه در مورد نوشته شود .
از جمله کارهای عمرانی دکتر در زادگاهش می توان به
ساخت مسجد صاحب الزمان شالما ، بهداشتی کردن چشمه های جاری اب منطقه شالما و سفید مزگی ، حفر چند حلقه چاه عمیق و نصب منبع فلزی و لوله کشی اب اشامیدنی، و همچنین تاسیس درمانگاه شبانه روزی شالما که نقش بسزایی در بهبود وضعیت بهداشتی منطقه و درمان بیماران منطقه داشته .
، احداث پاسگاه ژاندارمری روستای شالما که باعث ایجاد امنیت در منطقه و عدم مراجعه مردم منطقه به شفت گردید گام دیگر برای آبادانی منطقه بود.

احد اث پاسگاه منابع طبیعی بمنظور حفظ و حراست و صیانت از جنگل منطقه، که همواره مورد تعرض و دست اندازی برخی سود جویان بود احداث حمام بهداشتی جهت رفاه حال مردم و بسیاری از خدمات خرد و کلان، از اهم کارهای مانا و ماندگار پزشک نیکوکار و خیر اندیش بود  جهت کمک به مردم منطقه شفت و استان گیلان از خود بجای گذاشته که امروز موجب محبوبیت او در میان مردم زادگاه و منطقه شفت و بخصوص مردم تالش زبان گردیده پیر و جوان از او به نیکی یاد میکنند.
دکتر شبان در سال۱۳۲۷ در انجمن شهر رشت انتخاب شد و تا پایان سال ۱۳۳۱ بمدت ۴ سال لحظه ای از کار و تلاش و خدمت به مردم غافل نبود. در دوره ای که شبان عضو انجمن شهر رشت بود با پرداخت هدیه ۱۵۰ هزار تومانی در رابطه با ازدواج  شاه با ثریا و ارائه سخنرانی مفصل و مبسوطی و تشریح اوضاع نابسامان مردم و کشاورزان شجاعانه مخالفت کرد و اتفاقا مخالفت ان مرحوم مقبول واقع شد. دکتر شبان در دهه ۳۰ مدیر مسئول و صاحب نشریه شبان بود که اقای خسرو شاهی نیز بعنوان سر دبیر ایشان را همراهی میکردند. شایان ذکر است  ۵۵ نسخه . هفته نامه شبان که در کتابخانه ملی رشت نگهداری می شود در دسترس محققان و پژهشگران استان گیلان قرار دارد بسیاری از محققان از جمله اقایان فریدون شایسته و استاد نادر افشاریان و مرحوم احمد سفردوست در تحقیقات خود از   نشریه شبان استفاده نموده و به تعبیر زیبای دکتر فریدون شایسته استاد محترم تاریخ:  اگر دکتر شبان بزرگ هیچ کاری دیگری جز انتشار نشریه شبان انجام نداده بودند و ما امروز فقط تنها نشریه شبان را از ایشان به یادگار داشتیم باز ان مرد بزرگ  سزاوار و شایسته تجلیل و تکریم بودند.
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

آموزش زبان تالشی بخش ۵۶
با زیر نویس
محل اجرا اسالم 🌺

معرفی چهره‌های فرهنگی فعال تالش بزرگ
😍🌺💚🌺😍
ترانه های شاد و متنوع تالشی
آموزش تالشی
اطلاعات سرزمین های تالشان
و عکس های زیبا از پوشش و طبیعت تالشان 🌺💚🌺
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

*🤛گیلان کجاست و به چه معناست🤜*

رسول علیزاده ماکلوانی
قسمت ششم

*آیا گیریه، گریه یا گیه تالشی صورتی از گریوه پهلوی است؟*

با توجه به شرح داده شده درباره‌ی *گریوه‌ی پهلوی در ردیف ۳* و *گیریه یا گریه یا گیه تالشی درردیف ۴* معلوم می‌گردد هر دوی اینان از لحاظ مفهوم و موقعیت یکی بوده و دلالت برکوه دارند. به توضیحی دیگر *اگر حالت درست "گریوه"، "گیریه"، "گریه" یا گیه راهمان گیل ریوه و متشکل از حروف گ، ی ،ل، ر، ی، و،ه بدانیم* گوینده برای هرچه زودتر بیان کردن منظور خود در جایی از «گیل ریوه» دو حرف «ی» ، «ل» را حذف و آنرا تبدیل به "گریوه" و در جایی دو حرف" ل " ،  "و " را حذف و آنرا تبدیل به گیریه و در جایی سه حرف "ی "، " ل" ، "و " را حذف و آنرا تبدیل به گریه و در جایی چهار حرف " ل " ، " ر " ، "ی"، "و " را حذف و تبدیل به گیه نموده است.

*طبقه بندی آب و خاک در فرهنگ تالش*

در فرهنگ و ادب تالش طبقه بندی آب و خاک و حاصل بدست آمده از  ترکیب این دو در آب و خشکی غالبا به شرح زیر است:
گرد، خاک، بول، گیل، چل یا تول ،رت، تولاو، روفه، نرمه، فوش، کولو، سنگ، لاس ‌و چت، که هرکدام از اینان از لحاظ شکل و ترکیب با دیگری فرق داشته و تعریف خود را دارند. با توجه به تنوع جالب تعابیری که برای هر حالتی از شکل خاک در فرهنگ تالشی وجود دارد.
اکنون برای بیان مقصود خویش به بررسی کلمه‌ی گیل از فهرست بالا می‌پردازیم‌.

*تعاریف گیل در زبان تالشی*
در زبان تالشی که البته خود ریشه‌ در فارسی و پهلوی دارد گیل تعریف و مفهوم دیگری دارد که با مفهوم گیل به معنای قوم گیل تفاوت بسیاری دارد که به شرح آن می‌پردازیم .
*الف*) به خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان «گیل» می‌گویند". همانی که در فارسی و سایر به آن گِل گفته می‌شود و دکتر معین در کتاب فرهنگ خود این گونه آن را توصیف می نماید: جسم خمیر مانندی که از اختلاط خاک های مختلف با آب حاصل می‌شود. خاک آمیخته با آب، ته نشست های جامد طبقات مختلف پوسته زمین که سختی آنها از سنگ کمتر است.
 (معین، ۱۳۶۰: ۳۳۳۴)
*ب)* به جایی از زمین که خاکش آب دار و آمد و شد در آنجا دشوار و دردسرساز باشد (گل الود فارسی) اصطلاح گیله ( تول) زمین یا گیله جا را به کار می‌برند.
*پ)* با توجه به شرح ردیف های ۳ و۴ می‌توان گفت که در زمانهای گذشته به انباشت و مجموعه‌ای از خاک آمیخته با آب و خاشاک  گیاهان مجازاً به نام و عنوان کوه «گیل» یا بعضا «گی» میگفتند.
*ت)* آو و گیل؛  به معنای سرزمین، میهن ، وطن، کشور مثال «یا چمن آو و گیله»اینجا آب و گِل من است.یعنی اینجا سرزمین و وطن من است .

*چرا گاهی «گی» همان گیل است؟*

تجربه در زبان تالشی و زبان‌های دیگر نشان داده است.  که وقتی دو حرف مشابه یا سخت بیان در کنار هم قرار می گیرند،گوینده برای هر چه زودتر بیان کردن منظور خود حرف تکراری یا سخت بیان را حذف می‌نماید مانند:
ما است= ماست؛  محرم علی = مَرمَلی‌ یا مَلی ، محمدعلی =ممدعلی؛ بیلگا=بیگا ؛  بیله پس و بیله پیش= بیه پس و بیه پیش؛ گیل+لوان =گیلوان یا گیلوا ؛گیل+ لان= گیلان ؛گیل+ ور= گیلور یا گِلوریا گیور؛ گیل + ریوه= گریوه‌ی آمده در روایات و اشعار ردیف *۳* با تعریف بیان شده‌ی علامه دهخدا، دکتر معین و سایر یا همان گیریه، گریه یا گیه  تالشی با منظور ییلاق.

*گیلون یا گیلان به چه معنی است؟*

منبع: ماهنامه ی تالش شماره ۱۷۴ خرداد ۱۴۰۲

ادامه دارد...
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️


🏴یااباعبدالله

📖مداحی تالشی{محرم1402}

(تک ضرب سینه و زنجیر زنی)

زبانحال حسین(ع)بر سر برادرش عباس(ع)

ای ساقی اهل حرم بیز و علمداری بکَه
بِری دییِس تَنخایمَه از جانِ حسین کاری بکَه

بِه دا حسینی خردَنِن،اشتَن سَر و سینَه مَکون
آوی بوئه آرَس ایتِه عباس منَه یاری بکَه


بیزه برا که خردَنِن آوی نِدارن خیمه کو
مَرزه رقیه ببرَمه اَیرا ته غَمخواری بکَه

چم زوئه اکبر برا دیلی دیلَه غرسَه داره
مَرزه برا غرسَه بَره اَیکو ته دیلداری بکَه


بِری بیوین جانِ برا سجاد غریب و بی کَسَ
جای چم عباس بش و اَیکو پَرستاری بکَه

جان برا پرچَم بژَن دا زینبم دیلشار آبو
جای همه عباس اوسال ته بِه عزاداری بکَه

✍️مهرداد برزگردوست #دیل_گِتَه_تالش

ای ساقی اهل حرم بلند شو و علمداری بکن
بیا ببین تنها هستم من جان حسین کاری بکن

بیا تا بچه های حسین بر سر و سینه نزنن
آبی بیار به دادم برس عباس یخورده با من یاری کن

بلند شو برادر که بچه ها آبی در خیمه ندارند
نگذار رقیه گریه کنه ازش تو غمخواری بکن

برادر پسر من اکبر در دلش غصه داره
نگذار برادر غصه بخوره ازش تو دلداری بکن

بیا ببین جان برادر سجاد غریب و بی کس هستش
جای من عباس تو برو ازش پرستاری بکن

جان برادر پرچم بزن تا زینبم دلشاد بشه
جای همه عباس امسال تو بیا عزادرای بکن
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

*🤛گیلان کجاست و به چه معناست🤜*

رسول علیزاده ماکلوانی
قسمت هفتم

*گیلون یا گیلان به چه معنی است؟*

برای دست یابی به حقیقت مفهوم گیلون به تالشی و گیلان به فارسی و سایر، از چند جهت آنرا مورد بررسی قرار داده تا زودتر و بهتر به نتیجه برسیم.
گیلون یا گیلان با تعریف علامه دهخدا و دکتر معین که معتقد به آن بوده که گیلون یا گیلان از گیل + ان تشکیل گردیده که منظور از "گیل" همان قوم "گیل" و" ان " که پسوند مکان است و نتیجتاً گیلان یعنی مکان قوم گیل. (دهخدا. ج ۴۱ ، ۱۳۶۴: ۶۴۳)
در این‌باره باید گفت که این ایده خود از جهاتی دارای ابهام است. چرا که آنچه که از آورده های تاریخی پیدا است این است که قوم دیلم یا تالش در کوه و گِلان یا گیلها در مجاورت آنان در جلگه ها می‌زیستند، به عبارتی دیگر گیلکی  نیز تعریف دیگری از جلگه نشین است . اینک این سوال مطرح است که حالت صحیح این گفته که گیل در جلگه و دیلم یا تالش در کوه کدام است. آیا این دو قوم در یک ولایت یکی در جلگه و آن دیگری در کوه در مجاورت هم می‌زیستند یا در دو ولایت مجزا در مجاورت هم؟ و منظور از جلگه و کوه کدام است؟ *آنچه که صحیح به نظر می‌رسد این است که دو قوم گیل و دیلم یا تالش در دو ولایت  مجزا یکی در جلگه و آن دیگر در کوه در مجاورت هم می‌زیستند و منظور از کوه هم رشته کوه البرز و جلگه نیز جلگه های پایان رشته کوه البرز میباشد* و موید این امر آنست که ولایت گیلان امروزی و هم فراتر از آن در زمان اقتدار دیلمیان در کلیت و عام به سرزمینی کوهستانی و به نام ولایت دیلمستان مشهور بوده است و نیز بسیاری از بزرگان از جمله عطاالله تدّین در مقدمه کتاب تاریخ گیلان به تألیف عبدالفتاح فومنی در خصوص جلگه های گیلان چنین نظری دارند: سواحل بحر خزر از تپه های شنی تشکیل شده است. این دریاچه که از بزرگترین دریاچه های دنیاست در قدیم تا کوههای البرزامتدادداشته ودر تخته سنگهای عمودی آن نرم تنان وجود داشتند ولی در حدود منجیل و کوههای درفک این گونه فسیل ها دیده نمی‌شوند . (فومنی ۱۳۵۱: ۱۲)
شکل و تعریف دیگری نیز از کهن واژه‌ی گیلان وجود دارد که به نظر نادیده انگاشته شده است که مهم‌ترین آن عبارت است از: شکل اول؛ گیلون به تالشی یا گیلان به فارسی و سایر ؛ که خود از دو جز گیل+ ون یا ان تشکیل گردیده است:
*الف*) گیل: یعنی، خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان .
*ب*) ون یا ان؛ ون نشان جمع در زبان تالشی و ان نشان جمع در زبان فارسی و سایر میباشد مانند: بهاران شهر در اصفهان ،دهلران (ده لرها) درایلام، زاهدان (زاهد ها) در سیستان و بلوچستان، شهر پارسیان (پارس ها) در هرمزگان، شهر چالان چولان (چاله چوله ها) در دورود لرستان، شهر باغ بهادران( باغ پهلوانان در اصفهان) و...
با این توضیح گیلان یعنی محل و مکانی که مجموع یا بیشتر خاک آن آمیخته با آب و خاشاک گیاهان است ، جای گلین و گل آلود.
شکل دوم؛  گیلون به تالشی و گیلان به فارسی و سایر، که از دو جزء: گیل یا گاهاً «گی» +لون یا لان تشکیل گردیده است.
*الف*) *گیل یا گاها «گی»؛ یعنی، انباشت و مجموعه ای از خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان مجازا به نام و عنوان کوه*.  
*پ) لون به تالشی یا  لان به فارسی و سایر زبانها*:
*به معنی محل قرار، مکان استقرار، جای هست و بودن و*...
مانند : آهک لان، روستایی در بین شهرستان های صومعه سرا ماسال و فومن استان گیلان.
خلیلان؛ روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان شفت استان گیلان .
سقه لون یا صیقلان؛ روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان شفت استان گیلان .
کنه ک لون یا کهنه کلان؛ روستایی از بخش پره سر شهرستان رضوانشهر استان گیلان.
اربالونه: روستایی از توابع دهستان لات گیل بخش اطاقور لنگرود .
ماژلان ، سبلان و...
*با این توضیح گیلان یعنی؛ قسمت پایین دست، پایه ، محل قرار و مکان استقرار کوههای با خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان، مترادف با جلگه، گرمسیر و قشلاق*

حقیقت معنی گیلان معنی گیلان کدام است؟

منبع : ماهنامه تالش شماره ۱۷۴ خرداد ۱۴۰۲

ادامه دارد....
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

آموزش زبان تالشی بخش ۵۷
با زیر نویس
محل اجرا رشت ، بوستان ملت 🌺

معرفی چهره‌های فرهنگی فعال تالش بزرگ
😍🌺💚🌺😍
ترانه های شاد و متنوع تالشی
آموزش تالشی
اطلاعات سرزمین های تالشان
و عکس های زیبا از پوشش و طبیعت تالشان 🌺💚🌺
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

هر روز یک مطلب در مورد تالشان
امروز تقسیم بندی جغرافیایی تالش
قسمت سوم
تالش ترک زبان در شمال
هرچند سرحد خوشابر شاندرمن بوضوح تالش مرکزی وجنوبی را از یکدیگر جدا می کند ولی مرحله گذاری در شمال تدریجی تر است و علت آن احتمالا در تفکیک متاخر این قسمت سومی می باشد .
اگرچه بعضی از خطوط از کاگانرود به بعد و بعضی دیگر فقط از خطبه سرا به بعد ظاهر می شوند . ولی این محدوده آخری را بعد از دره لیسار می توان شروع نمود .
تالش شمالی که با 56154 نفر (28/8 درصد )کل جمعیت تالش در سال 1345 کم جمعیت ترین سه محدوده به شمار می رفت از چهار لحاظ مشخص می گردد .
.-گرایش به زبان ترکی همراه و گاهی در پشت سر گرایش به مذهب شعیه بسیار عمیق بوده است با وجود این نقاط مقاومت فرهنگی هنوز دست نخورده باقی مانده اند .قشلاق دامداران طایفه مشایخ در خطبه سرا دره ویزنه وچند دهکده نزدیک آستارا
---پراکندگی ارتفاعی جمعیت و فرهنگها متفاوت است . مسکن دایمی از کوهستان مرتفع به جز در انتها در دره های لیسار و آستارا ناپدید شده است .ولی اشغال طبقه پایینتر نسبتا متراکم و محوطه های کشت گندم و ذرت در نقاط بی درخت جنگل چراگاهی پراکنده اند .
..----- انواع خطوط تکنیکی این احساس را به وجود می آورند که برنجکاری با تاخیر به آن جا وارد شده است هرچند که در نوشته ها وجود آن را در مدتها پیش خبر می دهند . همراهان اصلی برنجکاری در این محدوده درختان میوه وسبزیجات هستند .
---- روابط اجتماعی و اقتصادی در این جا تا اندازه زیادی به طرف آذربایجان متمایل است و با امدن مهاجران روستایی اردبیل نفوذ خود این شهر نیز افزوده می شود که ففط از لحاظ اداری رشت از آن جلوتر است .
آستارا که مدت های مدیدی به اردبیل وابسته بود نقش پخش کننده را در نفوذ زبان ترکی دارد و از لحاظ جلب مشتریان شمال شهرستان توالش و علیرغم شکوفایی جدید هشتپر با این شهر رقابت می کند
پایان قسمت سوم
منبع کتاب تالش منطقه ی قومی در شمال ایران
نوشته پرفسور مارسل بازن
ترجمه دکتر مظفر امین فرشچیان
ص591-592
انتخاب متن گروه تالشه خله
مجید نعمتی سیاهمزگی
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

پایانی بر اسامی جعلی در منطقه...
تابلوی خوش آمدگویی روستای کیشون بن با نام اصلی خود نصب گردید👏🏾👏🏾
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

*🤛گیلان کجاست و به چه معناست؟🤜*

رسول علیزاده ماکلوانی
قسمت پایانی

*حقیقت معنی گیلان کدام است؟*

نگارنده معتقد است شکل دوم  یعنی *قسمت پایین دست ،پایه، محل قرار و مکان استقرار کوههای با خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان، مترادف جلگه، گرمسیر و قشلاق می‌تواند درست ترین معنی کهن نام واژه‌ی گیلان باشد*.، زیرا که آنگونه که به نظر می‌رسد در گذشته در فرهنگ و ادب پارسی و تالشی که خود ریشه‌ی در فارسی پهلوی دارد مجازاً به انباشت و مجموعه‌ای از خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان به نام وعنوان  کوه "گیل" میگفتند که به بالا دست  و روی کوهها مترادف با سردسیر و ییلاق" گیل ریوه" یا همان" گریوه‌" ی پهلوی و به تالشی" گیریه"، "گریه"،  "گیه" و به کناره ها و لبه های کوه گیلوون( گیلوان) و به کوه های متوسط یا حد وسط کوه های بزرگ یا محاط و بین کوهها مترادف با مین کوه (میان کوه) مین گیل( منجیل) و به کوه و بند، گیلووند (گیلاوند)  و به قسمت پایین دست، پایه، محل قرار و مکان استقرار کوه، مترادف  با جلگه، گرمسیر و قشلاق گیلون( گیلان) می گفتند. تالش ها به کسانی که بیشتر اوقاتشان را در سردسیر و ییلاق می‌گذارانند گیریه ای (اهل سردسیرو ییلاق) و به کسانی که بیشتر عمرشان را در پایین دست، پایه، محل قرار و مکان استقرار کوه می‌گذرانند گیلونی یا گیلانی و به جلگه نشینان غیر از خود یعنی قوم گیل ، گیلک می‌گویند. در حال حاضر هم که نام گیلان بر کل این استان نهاده شده است، به همه‌ی اهالی( تالش و گیلک) ....و ساکن در هر جا و مکان (کوه و جلگه) استان گیلان گیلانی می‌گویند.
*نتیجه*
*1*. برابر با شرح ردیف ۱ کهن نام واژه‌ی «گیلان» کاملا برگرفته از قوم گیل نیست، بلکه یک واژه‌ی تالشی، پارسی پهلوی و فراقومی است.
*2*. برابر با شرح ردیف ۲ منظور از سر حد کوه و گیلان قریب به یقین حدومرز قسمت بالا دست (فوقانی) و پایین دست کوه میباشد و نه غیر.
*3*. با شرح و برداشت از ردیف ۳ و ۴ معلوم می‌گردد که منظور از گریوه ، گیریه ، گریه یا گیه بالا دست و روی( قسمت فوقانی) کوههای بلند است که امکان رشد و نمو درخت درآن وجود دارد.
*4*. گیلان یعنی پایین دست، پایه، محل قرار و مکان استقرار کوههای با خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان، مترادف، گرمسیر و قشلاق. همانی که علامه دهخدا درباره‌ اش چنین می‌گوید: گیلان نامی متداول میان ساکنان جنوبی سواحل خزر برای قسمت پست و ساحلی محدود میان چالوس و پهلوی مقابل کوهپایه و قسمت مرتفعات‌ همین ناحیه. چنانکه هرگاه کسی از کوهپایه و قسمت شمالی شهسوار یا رودسر و رامسر به جانب ساحل رود گویند به گیلان رفته است.
(دهخدا، ۴۱، ۱۳۶۴: ۶۴۴)
 
 
 
*سخن پایانی*

با عنایت به شواهد و مدارک و منابع ذکر شده در متن مقاله و با استناد بر اسامی اماکنی که مرتبط با معنی گیلان بوده است نگارنده سعی نموده است با تکیه بر تجربه و دانش اندک خود بابی برای کشف و درک معنی گیلان باز نماید‌ از صاحب نظران انتظار می‌رود شواهد و مدارک رد یا پذیرش این موضوع را بدون جانب داری مقایسه فرمایند.
                              رسول علیزاده ماکلوانی

*منابع و ماخذ:*
۱.  1<wiki<https://fa.m.wikipediaorg
۲.   ashnayi<https://jilan.farhaj.j.v.ir
۳.گیلان fatofa<https://abadis.ir
۴.  >https://shomalemanews.ir
دهخدا، علی اکبر. لغت نامه،  ج ۴۱ ، موسسه لغت نامه دهخدا ۱۳۶۴
معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج۶،تهران، چنانچانه‌ سپهر، سال ۱۳۷۵، چاپ نهم و دهم
عمید، حسن،فرهنگ عمید، ج دوم  ، تهران: اشجع، میکائیل سال ۱۳۹۰، چاپ دوم
فومنی ، عبدالفتاح. تاریخ گیلان ، تهران :انتشارات فروغی ، سال ۱۳۵۳ . چاپ رنگین.
مرعشی ، سید ظهیرالدین. تاریخ گیلان دیلمستان : انتشارات اطلاعات . سال ۱۳۶۴ ، چاپ دوم.

منبع ماهنامه تالش شماره ۱۷۴ خرداد ماه ۱۴۰۲
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

هر روز یک مطلب در مورد تالشان

امروز

جدایی تالش شمالی از ایران

میرحسن خان تالش

میر حسن خان بعد از اطلاع از واگذاری تالش شمالی به روسها ، میرزا خداویردی را به نزد نایب السلطنه فرستاد .

عباس میرزا ضمن استقبال از وزیر میرحسن خان ، چیزی جز سلامتی میرحسن خان از وی نپرسید .

بعد از شرفیابی میرزا خداویردی در روز دوم و ارائه گزارشی از سرزمین تالش ، عباس میرزا دستور خلوت شدن اتاق را داد و در حالی که با خجالت سر خود را بالا می گرفت اظهار داشت که شما دو روز است که آمده اید و من از خجالت نمی توانم آشکار کنم که تالش شمالی به روسیه واگذار شده است چرا که میرحسن خان مثل پسر بزرگ من است .

به خدای لاشریک له قسم کوشش کردیم که تالش به روسیه واگذار نشود . اگر میرحسن خان می تواند با دولت روسیه مصالحه کند نه تنها دولت ایران هیچ حرفی ندارد و از وی رنجیده خاطر نخواهد شد بلکه بسیار خوشحال خواهد بود که تالش شمالی به سرزمین مادری خود برگردد .

اگر نتوانست با روسیه به توافق برسد ضمن تخلیه تالش شمالی و تحویل آن به روسها باید در تالش جنوبی ساکن شود و دولت ایران ولایت اردبیل و تمام کرگانرود و اسالم و ویلکیج را به او واگذار می نماید تا در کمال آسودگی به زندگی خود ادامه دهد و این سرزمین در تیول اولادان وی نیز خواهد ماند .
میرزا خداویردی در پاسخ نایب السلطنه گفت که میرحسن خان از شما دست نخواهد کشید .

پس از دریافت خلعت ، میرزا خداویردی عازم تالش شمالی شد و مطالب عباس میرزا را به سمع میرحسن خان رساند . خان تالش در حالی که به شدت دلگیر شده بود گفت قزلباشیه تلافی عداوتهای خود را در آوردند .

میرحسن خان چند سال برای جلوگیری از واگذاری تالش شمالی به روسیه مبارزه کرد و از پای ننشست ؛ ولی سرانجام به طرز مشکوکی در سال 1246 قمری در تهران درگذشت .


منبع : تالشان ( از دوره صفویه تا پایان جنگ دوم ایران و روس ) ،
نوشته آقای حسین احمدی ، انتشارات وزارت امور خارجه ، چاپ اول 1380 ، ص 157 و 165
مطلب برگزیده از گروه تلگرامی کاسپین

انتخاب متن گروه تالشه خله مجید نعمتی سیاهمزگی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

آموزش زبان تالشی بخش ۵۹
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

هر روز یک مطلب در مورد تالشان

امروز

تاریخ_تالش_آستارا

منطقه تالش و آستارا در دوران فرقه تجزیه طلب دمکرات ها

ایران در سال 1320 در اشغال متفقین ( آمریکا ، انگلیس و شوروی ) بود .

پس از پایان جنگ دوم جهانی نیروهای انگلیس و آمریکا خاک ایران را تَرک کردند ولی روس ها به طمع گرفتن امتیاز نفت شمال حاضر به فراخواندن قوای خود که آذربایجان را در اشغال داشتند نشدند .
پس از مدتی با تدبیر قوام السلطنه نخست وزیر وقت و اخطار آمریکا به شوروی ، استالین مجبور شد در تاریخ 16 اردیبهشت 1325 به ارتش سرخ دستور دهد که فوراً خاک ایران را تخلیه نماید .

روس ها در طول مدتی که شمال ایران را در اشغال داشتند ، به منظور حفظ جای پای خود و فراهم نمودن اهرم چانه زنی با دولت ایران ، فرقه تجزیه طلب دمکرات آذربایجان به رهبری سید جعفر پیشه وری را تأسیس کردند .

این فرقه تجزیه طلب در سال 1324 در آذربایجان اعلام خودمختاری نمود .

فرقه دمکرات ها به منظور تهدید بندر انزلی و رشت با مساعد دیدن شرایط اجتماعی بلافاصله پس از اشغال هشت پر و اسالم ، بلوک تالشدولا را نیز به تصرف درآوردند .

در اوایل مهر ماه سال 1324 سربازان روسی آشکارا در نمین و روستاهای غرب آستارا مبادرت به پخش اسلحه و مهمات در بین هوادارن فرقه تجزیه طلب دمکرات می کردند .

در شب 24 آذر ماه قوای مسلح فرقه دمکرات با پشتیبانی ارتش سرخ به آستارا سرازیر شده و پس از درگیری اندکی با نگهبانان شهر و به شهادت رساندن سرهنگ علی ظهیرنیا مرزبان آستارا و چند تن دیگر از درجه داران شهربانی و ژاندارمری ، وارد شهر آستارا شدند و هر مانع مسیر خود را وحشیانه درهم کوبیدند و به سرعت ادارات و پایگاه های نظامی را به تصرف در آوردند و چند روز بعد هشتپر مهمترین شهر منطقه تالش را نیز اشغال کردند .

در آستارا پس از توافق های هوشمندانه قوام السلطنه با روس ها در مورد واگذاری امتیاز بهره برداری از میادین نفت شمال ایران و اخطار آمریکا به روس ها و خروج ارتش سرخ از استان هایی که تحت اشغال داشتند ، پشت پیشه وری و دوستانش ناگهان شدیداً خالی شد و ارتش ملی ایران بدون روبرو شدن با مقاومتی قابل توجه ، سنگرهای فدائیان تجزیه طلب دمکرات را درهم کوبید و دقیقاً در سالروز اعلام خودمختاری در آذربایجان ، آن ایالت را آزاد نمود و سران فرقه تجزیه طلب دمکرات و نیروهای مسلح آن سراسیمه به سوی مرزهای شمال غرب سرازیر شدند تا خود را به خاک شوروی برسانند .

آستارا که اصلی ترین گذرگاه فراریان تجزیه طلب در آن زمان بود ، شاهد وقایع و فجایع زیادی گردید .

یک شاهد عینی که خود از جمله آن فراریان بود ، در خاطرات خود می گوید : سران فدایی بانک ملی آستارا را غارت کردند . بازار نیز غارت و به آتش کشیده شد .

بسیاری از اماکن به بهانه های مختلف به وسیله دمکراتهای در حال فرار ، چپاول گردید و در آتش سوخت . آنها حتی به شماری از زنان شهر تجاوز کردند . زمانی که حوادث مذکور در آستارا جریان داشت ، قوای مسلح اعزامی از تهران ، از مسیر انزلی – تالش به سوی آستارا در حال پیشروی بود و سران عشایر منطقه به ویژه در تالشدولا و کرگانرود وارد صحنه مبارزه با تجزیه طلبان فرقه دمکرات شدند و آنها را بازداشت و یا متواری نمودند و سرانجام در روز 23 آذر سال 1325 نیروهای دولتی وارد آستارا شده و زمام امور را به دست گرفتند .

پس از ختم غائله تجزیه طلب دمکرات ها به رهبری جعفر پیشه وری ، در استان گیلان نیز جشن و سروری میهنی با مشارکت گسترده مردم بر پا گردید و قوای دولتی و عشایر تالش که نقش مهمی در مبارزه با تجزیه طلبان دمکرات ایفا نموده بودند ، در شهر رشت و در مقابل مردم رژه رفتند .

منبع

تاریخ تالش ، علی عبدلی ، نشر جامعه نگر ، چاپ دوم 1393 ، ص۲۶۹_۲۷۲

مطلب برگزیده از کانال تلگرامی کاسپین

انتخاب متن گروه تالشه خله مجید نعمتی سیاهمزگی
کتاب عینک گمشده نوشته محمد امین قدرتی سیاهمزگی توسط نشر ماه مینو منتشر شد. این کتاب بر اساس داستانی واقعی از زندگی نگارنده نوشته شده است.
قیمت: ۹۰۰۰۰ تومان
جهت خرید به آی دی زیر پیام دهید:

@mag1881

🆔hottg.com/Espiarodakora
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

آموزش زبان تالشی بخش ۶۱
با زیر نویس
محل اجرا رشت 🌺

معرفی چهره‌های فرهنگی فعال تالش بزرگ
😍🌺💚🌺😍
ترانه های شاد و متنوع تالشی
آموزش تالشی
اطلاعات سرزمین های تالشان
و عکس های زیبا از پوشش و طبیعت تالشان 🌺💚🌺
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

هر روز یک مطلب در مورد تالشان امروز

تالش_بزرگ


سرزمین تالش بزرگ که مرزهای شمالی آن در سده های قبل از تشکیل امپراطوری «ماد» از سر حدات «داغستان» وشهر «دربند» شروع میشد وتا رود تنائیس(نام سفیدرود باستانی)ادامه داشت.

اما در سده هفتم قبل از میلاد در اثر تهاجمات اقوام «سکائی»و «الان ها» به سواحل جنوبی رود «کورا» مهاجرت کردند و تنها مجمع الجزایری از آنها در «قفقاز» باقی ماندند.

یکی از این افتخارات مردم سرزمین تالش آنست که از دوران امپراطوری «ماد»ها تا پایان قرن دهم وسلطنت شاه عباس بزرگ توسط هیچ قوم بیگانه ویا سلاطین خودکامه با قهر و غلبه مرزهایش گشوده نشد و بصورت تسخیر ناپذیر باقی مانده بود.

اما متاسفانه در سالهای اوایل قرن سیزده هجری با یورش روسیه تزاری وبر اساس معاهده «ترکمن چای» به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم گردید و اکنون نیمه شمالی آن در خارج از مرزهای سیاسی کشور قرار دارد،ونیمه جنوبی تالش که در مام میهن واقع شده در غرب و جنوب غربی استان «گیلان» وبخشی از آن در استان اردبیل قرار دارد.

وبر اساس نیازهای اداری و سیاسی کشور وبه منظور ایجاد تسهیل در امور عمرانی به چند شهرستان «آستارا»«،تالش»،«رضوانشهر» و«ماسال» تقسیم ومقداری دیگر نیز بر حسب تقسیمات کشوری در غرب و جنوب استان گیلان وبه عنوان طوایف تالش زبان در محدوده شهرستانهای «صومعه سرا»،«فومن»،«شفت»،«رودبار» و«رشت» بسر می برند.


خاک این سرزمین که عمدتا کوهستانی ومشجر و دارای ییلاقات زیبا با آب و هوای مفرح ومتنوع مناسب برای گردشگری می باشد دارای تاریخ وزبان وفرهنگ بسیار کهن چندهزار ساله است.

برخی از مستندات تاریخی مانند کتاب حماسی ادبی «شاهنامه» اثر سترگ «فردوسی» وافسانه عشقی واساطیری «زریادرس» نوشته «موریس میتیلینی» رئیس تشریفات دربار «اسکندر مقدونی» (تاریخ ادبیات پیش از اسلام نوشته دکتر احمد تفضلی)،وکتیبه های آشوری همه اشاره برآن دارند که شاهان سلسله پیشدادی اولین سلسله اساطیری ایران از بین مردم این سرزمین یعنی تالشان که در طول تاریخ باستانی بنام کادوس شهرت داشته برخاسته اند.

لذا بدین سان میتوان ادعا کرد که افسانه «جام جم» که منسوب به شاه اساطیری پیشدادیان «جمشیدجم» است و جشنهای نوروز باستانی و«جشن سده» از ابداعات فرهنگی شاهان پیشدادی واز همین مردم تالش(کادوس)بوده است که هزاران سال است هنوز دوام و قوام یافته ونه تنها در سراسر کشور عزیز ما ایران اسلامی اجرا می شود بلکه بصورت جشن بزرگ جهانی در بسیاری از کشورهای آریائی تبار و ایرانی زبان و چند کشور اروپائی وحتی مردم کشورهای ترک زبان و کشورهای هند و پاکستان وعراق وبرخی از کشورهای عربی از کرانه های دریای سیاه وسواحل مدیترانه گرفته الی سرحدات چین هنوز هر ساله برگزار می شود.

اینک بر مردم تالش است و وظیفه ملی خود میدانند که از تاریخ و زبان و سایر گنجینه های بزرگ فرهنگی بجای مانده از نیاکان خود پاسداری و حفاظت نموده آنرا بارور وشکوفا سازند و مجهولات تاریخی مردم و سرزمین خود را جمع آوری نموده مدون نمایند.


منبع:

پیشگفتار اساسنامه شورای فرهنگ وسنن تالش بزرگ

نوشته استاد آقای :علی ماسالی نویسنده و پژوهشگر

انتخاب متن گروه تالشه خله مجید نعمتی سیاهمزگی
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

هر روز یک مطلب در مورد تالشان‌

امروز

تاریخچه کرگانرود

بالاخان (بَلَه خان)پسر علی پسر گوته پسر ابراهیم پسر گوته پسر حسین ،گرچه خاندانش اصلا از اهمیت و اعتباری زیاد برخوردار نبودند ،اما خود به عنوان فرمانده کل تالش،معروف شد .

برادر بالا خان معروف به میرگوته با کمک عباس میرزا که در قدرت با او شریک شد در زمان حکومت وی ،خوانین کرگان رود،و اسالم نیز به او ملحق شدند .

بدستور فتحعلی شاه بالاخان برمیرحسین خان یکی از پسران مصطفی خان تاخت و خانه اش را در نمین غارت کرد .
میرحسین تسلیم فتحعلی شاه گردید و با یکی از دختران شاه ازدواج کرد .

از آن پس به بعد خان های کرگان رود و اسالم از ترس اینکه میرحسین خان به وسیله ولیعهد که حاکم آذربایجان بود ،موجب سقوط آنان را فراهم آورد به شاه عرض حال نوشتند تا مناطق زیر نفوذ آنان را از آذربایجان جدا کند و به گیلان منضم کند این تقاضا مورد قبول واقع شد .

بعد از این تاریخ کرگان رود مشحون قتل و غارت و ظلم وستم است ،برادرکشی درمیان آنان رواج پیدا کرد به طوری که در طول پنجاه سال فقط چند تن از آنان به مرگ طبیعی مردند ،بقیه در جنگهای خانوادگی کشته شدند.


در سال ۱۲۶۵هجری و قمری بالاخان بوسیله برادر زاده اش کشته شدو پسرش،فرج الله سرتیپ جانشین وی شد .

فرج الله در سال ۱۲۸۲هجری و قمری بوسیله برادر خود به قتل رسید .

قاتل و چهارتن از همراهان او به دستور شاه گردن زده شدند .


حبیب الله خان جانشین پدرش فرج الله خان شد دو سه سال بعد برادرش نصرت الله خان معروف به (عمیدالسطان)که بعدا لقب سردارامجد گرفت جانشین وی شد .

خان های کرگان رود قصد داشتند که حاکمیت کل تالش را به دست بگیرد وقتی که اجازه کار و آزادی عمل را به دست آوردند شدیدترین ظلم ها با خان های اسالم ،تالشدوب،ماسال و شاندرمن برقرارکردند .

در سال ۱۹۰۷میلادی اهالی کرگان رود علیه خان های خود قیام کردند و خانه های آنها را آتش زدند و اموالشان را غارت کردند و آنان را از منطقه خود بیرون راند

در سال ۱۹۱۲میلادی ارفع السطان پسر ارشد سردار امجد توانست با کمک روسها مجدد به حکومت آن منطقه دست یابد.


اگر تاریخ را ورق زده باشید از روسها هیچ خیری به این مملکت نرسیده است.

منبع : تاریخ گیلان نوشته ه ،ل ،رابینو

باز نویسی توسط آقای اسفندیاراحمدی در کانال تلگرامی تالشستان

انتخاب متن گروه تالشه خله مجید نعمتی سیاهمزگی
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

آموزش زبان تالشی بخش ۶۲
با زیر نویس
محل اجرا رشت 🌺

معرفی چهره‌های فرهنگی فعال تالش بزرگ
😍🌺💚🌺😍
ترانه های شاد و متنوع تالشی
آموزش تالشی
اطلاعات سرزمین های تالشان
و عکس های زیبا از پوشش و طبیعت تالشان 🌺💚
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

هر روز یک مطلب در مورد تالشان
امروز پیشینه سیر پیدایش و سرانجام جمهوری مغان شوروی در جنگ جهانی نخست
تالش ها یا کادوسی ها از جمله مردمان البرز غربی نشین و ساکنان کناره دریای تاریخی کاسپین ( جلگه نشین ) و شمال غربی ایران و در جنوب شرق ایران بوده اند مرکزیت جمعیتی آنها بیشتر در حاشیه بلندی های البرز غربی از جنوب رود سفید رود تا به شمال در جنوب رود کر و مغان (جمهوری آذربایجان کنونی ) است
کهن ترین اقوامی که در پایین دست رود کر زندگی می کردند همانا آنها هستند .
مردمانی سلحشور و جنگجو که در سپاه هخامنشی و ساسانی از کیان سرزمین تاریخی ایران دفاع کرده آمد و به گواه زبان شناسان و محققین زبانشان به زبان اوستایی بسیار نزدیک است .
در دوره خلفای عباسی به نام تالش گشستاسفی ( گشستاسبی ) در مناطق پایین دست رود کر اشاره شده است و در دوره صفویه منطقه گشستاسبی مغان از جمله مراکز مهم مردمانی ایرانی نژاد و ایرانی زبان بوده است
پایان قسمت اول
منبع ماهنامه تالش شماره ۱۲۸ ص ۵
نوشته آقای مجید کریمی
انتخاب متن گروه تالشه خله
مجید نعمتی سیاهمزگی
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
❤️دیل_گِتَه_تالش❤️

آموزش زبان تالشی بخش ۶۴
با زیر نویس
محل اجرا رشت 🌺
مزار میرزا کوچک خان جنگلی

معرفی چهره‌های فرهنگی فعال تالش بزرگ
😍🌺💚🌺😍
ترانه های شاد و متنوع تالشی
آموزش تالشی
اطلاعات سرزمین های تالشان
و عکس های زیبا از پوشش و طبیعت تالشان 🌺💚🌺
HTML Embed Code:
2025/07/09 21:14:57
Back to Top